Kanserle İlgili Sık Sorulan Sorular Bölüm 2 --Çeviri: Pınar Söylemez

Kansere neler neden olur?

Kişilerin yaptıkları
Bazı kanserlere kişilerin yaptıkları veya maruz kaldıkları durumlar neden olur.örneğin;sigara kullanmak akciğer,ağız,boğaz,mesane,böbrek ve diğer organların kanserine neden olabilir.Tabii ki her sigara içen kanser olacak diye bir kural yoktur fakat sigara içmek kişinin kansere yakalanma şansını yükseltir,bunun yanısıra kalp ve kan,damr hastalıklarına yol açar.Korunmadan güneşte fazla kalmak cilt kanserine yakalanmaya yol açabilir. Melanoma,güneşlenmeye bağlı olarak oluşan çok ciddi bir kanser türüdür.
Kişilerin maruz kaldıkları diğer şeyler
Radyasyon kansere neden olabilir.Örneğin;nükleer atıklara maruz kalan kişilerin kansere yakalanma riski ,maruz kalmayanlara göre çok daha fazladır.Nadiren,bir kanser tedavisinde kullanılan radyasyon seneler sonra başka bir kanserin oluşmasına neden olabilir..Bu yüzden de doktorlar ve dişçiler x_ray ve röntgenler için mümkün olan en düşük doz radyasyonu kullanırlar.
Bazı kimyasallar da kanserle bağlantılıdır.Bunlara maruz kalmak ve onlarla çalışmak kişinin kanser riskinin artmasına neden olur.
Aileden gelen genler
Kanserin 20 nedeninden sadece 1 tanesi aileden miras kalana genlerle ilintilidir.
Yaralanma kansere neden olabilir mi?
Genel bir inanış olarak yaralanmanın kansere neden olacağı düşünülür.Fakat gerçek şudur ki,düşme,çürükler,kemik kırılması ve bu tarz yaralanmaların kanserle bağlantısı yoktur. Bazen kişi herhangibir yaralanma ile doktora gidebilir ve aynı zamanda bir kanser teşhisi konabilir. Buna sebeb yaralanma değil,zaten kanserin orada olmasıdır, bazen kişi kanserin bulunduğu bölgede seneler önce olan bir yaralanmayı hatırlayabilir.
Kanser bulaşıcı mıdır?
Geçmişte,insanlar genellikle kansere yakalanmış kişilerden uzak dururdu.Onlarında bu hastalığa yakalanabilecekleri düşünülürdü.Fakat kanser nezle veya grip gibi değildir.Kanser olan biri ile temastan kansere yakalanamazsınız.Kanser olan birini ziyaret etmekten çekinmeyiniz.

Stres kansere neden olur mu?
Araştırmacılar kişilik,stres ve kanser arasında herhangibir bağ olup olmadığı üzerine çok araştırma yapmışlardır.Hiçbir bilimsel sonuç  kişinin dış görünüşü,kişiliği ile kanser riski arasında bir gösterge bulamamıştır.
Stres ve kanser ilişkisi ile ilgili bir çok faktör vardır.Stresin  vücutta bağışıklık sistemini ve daha bir çok başka yeri etkilediği bilinmektedir.Yapılan çalışmalarda psikilojik stres ile kanser arasında herhangibir bağlantıya rastlanmamıştır.Yapılan çalışmalara bakıldığında bazen tam tersi sonuçlara da rastlanmıştır.
Danimarka’da yapılan bir araştırma sonucuna göre,hayatlarında büyük strese maruz kalmış kişilerin kansere yakalanma risklerinin ciddi bir artış göstermediği gözlenmiştir. Bir başka çalışmada boşanma veya bir yakının kaybı gibi yüksek strese uğramış kadınların,bu tarz stres yaşamayan kadınlara göre 1/3 oranında daha fazla göğüs kanserine yakalanma riski olduğunu göstermiştir.
Bu farklılıkları açıklamak zordur. Bu üzerinde çalışma yapılan guruplarla veya çalışmanın yapılış şekliyle alakalı olabilir. Bunda şans faktörü de rol almaktadır. Sonuç itibarıyla kesin olarak söylenecek şey;stress ve kanser arasındaki ilişki henüz bulunamamıştır.
Kanser engellenebilir mi?
Yapacağınız şeylerle kansere yakalanma riskinizi azaltabilirsiniz. Örneğin,
Tütün
İnsanlar tütün kullanmasalardı bir çok kanser engellenebilirdi.
Sigara içmek neredeyse bütün organlara zarar verir ve neredeyse kanser ölümlerinin %30’unun sebebidir.Sigara,pipo,puro ve dumansız bütün oral tütün ürünleri kansere yol açar ve kullanılmamalıdır.Tütün kullanan kişiler bunu bırakmaya gayret etmelidir.Çalışmalar gösteriyor ki,tütün içimini bırakan kişiler,buna devam edenlere göre daha az kansere yakalanıyorlar.
En iyisi hiç bir zaman tütün ürünleri kullanmamak ve pasif kullanıcılıktan da uzak durmaktır.
Alkol
Alkol içimi de bir çok kanser türü oloşumunda yüksek bir risk faktörüdür.
İnsanlar bazı tür alkollü içeceklerin diğerlerinden daha emniyetli olduğunu düşünürler.Fakat ethanol bira,şarap,likörler gibi bütün alkollü içeceklerde bulunan bir alkol tipidir.Genel olarak,kanser riskini yükselten faktör alkol çeşidi değil,içilen alkol miktarıdır.
Eger içecekseniz,erkekler için günlük limit 2 içki,bayanlar için 1 içki olmalıdır.Bu sizin kanser riskinizi yeterince frenleyecektir.
Alkol ve sigara kullanmak
Alkol ve sigaranın beraber kullanımı,ağız,boğaz,ciğer,ses telleri kanseri risklerini,tek tek kullanılmalarından daha fazla arttıracaktır.
Ultra viole(UV) ve güneş ışınları
Cilt kanserine yakalanma riskinizi =
  • Sabah 10,öğleden sonra 4 arası güneş ışınlarından uzak durarak,
  • Güneşte bulunduğunuz esnada şapka,tshirt ve güneş gözlüğü kullanarak,
  • 15 veya daha fazla koruma faktörlü güneş ürürnleri kullanarak,
  •  Solaryum yatakları ve lambaları kullanmayarak azaltabilirsiniz.
Diyet
Beslenme şeklimizin (yediklerimiz veya yemediklerimizin) bazı kanser türleriyle bağlantılı olduğunu biliyoruz fakat gerçek neden hala kesin değildir.Kanser riskini azaltmak için bizim önerebileceğimiz yapılması gerekenler=
  • Günde en az 2,5 tabak meyva ve taze sebze tüketin.  
  • Rafine tahıl yerine tam tahıl ve şeker
  • Kırmızı et tüketimini azaltın(dana,domuz,koyun eti)
  • İşlenmiş et tüketimini azaltın(salam,sosis,şarküteri ürünleri gibi)
  • Kilo kontrolü sağlayacak gıdalar tüketin
  • Alkol tüketimini bayanlar için günde 1 içki erkekler için 2 içkide sınırlayın.
Erken teşhis
Kanseri  küçükken ve yayılmadan önce erken teşhis edebilmek için yapılan düzenli testlere tarama testleri denir.Bu testler kanserin semptomları oluşmadan önce  tespitine imkan sağlarlar.Hangi tarama testinin sizin için uygun olduğunu öğrenmek için doktorunuzla görüşün.Eğer kanser erken teşhis edilirse,tedavisi daha kolay olur.Aynı zamanda da yaşam süresi erken teşhis sonucunda uzatılmış olur.
Kanser riskini azaltan aşılar
Bazı kanserlerin enfeksiyon ve daha çok virüsler yüzünden oluştuğunu  biliyoruz.Bunlardan en çok bilineni  Papilloma (HPV) virüsüdür,Bu virüsün  rahim kanseri,anal kanser,jenilak kanserler,ve bazı baş ve boyun kanserleriyle bağlantılı olduğu bilinmektedir.HPV virüsünün yol açtığı kanserleri önlemede,HPV enfeksiyonunu engelleyici 2 aşı vardır.Fakat bir çok yetişkin önceden enfeksiyona maruz kaldıkları için bu aşılar bir işe yaramamaktadır.Fakat henüz seksüel hayatları aktif olmayan gençlerin aşılar yardımı ile kanser riskini azaltmaları mümkündür.Amerikan Kanser Topluluğu  9 yaşından sonraki çocuklarda 11 ve 12 yaşına kadar aşıların yapılmasını önermektedir.
Özet
Bugün,Amerika’da daha önce kanser olmuş 13 milyon kişi yaşamaktadır.Bunlardan bazıları kanseri tamamen yanmiş,bazılarında hala kanser mevcuttur.
Yıllar önce;kanser olan kişiler uzun süre yaşayamıyorlardı.Bu artık geçerli değildir.Geçen her yıl daha fazla insan kanserle yaşamına devam etmektedir.Bu daha çok kanserli çocuklarda ve kanseri yayılmadan erken teşhis edilmiş kişilerde geçerlidir.
Yaşam oranları kanser türüne göre de değişmektedir.Bazı türler tedaviye çok iyi cevap vermektedir.Bazıları ise hızla büyüyüp yayılmakta,tedavisi daha güç olmaktadır.Eğer kanser olan birini tanıyorsanız şunu unutmayın ki,farklı kanser türlerinin gelişimi kişiden kişiye farklılık göstermektedir.
Kaynak:

Hiç yorum yok: