Ağırlık kaybı kanser hastalarında sıklıkla hastalığın ilk belirtilerdendir. Tümörün cinsine göre hastaların % 30-80 ‘inde ağırlık kaybı rapor edilmiştir ve hastaların %15’inde ağırlık kaybı çok ciddidir. Hastalanmadan önceki ağırlığın %10’unu istemsiz olarak kaybetmek ciddi ağırlık kaybı olarak değerlendirilmektedir. Kanser hastalarının, sağlık profesyonelleri(diyetisyen, doktor ) tarafından beslenme durumlarının sıklıkla değerlendirilmesi önemlidir.
Beslenme yetersizliğinin erken dönemde saptanması ve yeterli, uygun beslenme desteğinin başlanması ve bu konuda uzman diyetisyenler tarafından gerçekleştirilen beslenme takibi son derece önemlidir. Radyoterapi ve kemoterapi alan hastalarda terapiye bağlı kilo kaybını ve radyasyon tedavisinin kesilmesini önlemek için yoğun diyet danışmanlığı ve oral enteral destek ürünü(doktor veya diyetisyeninizin önerdiği tıbbi içecek) kullanılarak besin alımı arttırılmalıdır.
Beslenme sağlığı korumak, geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin öğelerini yeterli miktarda ve uygun zamanlarda almak için bilinçli olarak yapılması gereken bir eylemdir. Kanser hastalığının yorucu ve yoğun tedavisi sırasında bu eylemin gerçekten bilinçli yapılması ve hastanın beslenme durumunun doktoru ve diyetisyeni tarafından sık aralıklarla değerlendirilmesi ve izlenmesi gerekmektedir.
Hastanın ;hastalığına, yaşına,boyuna,ağırlığına,eşlik eden diğer hastalıklarına bağlı olarak besin ihtiyaçları farklılık göstermektedir .Bu nedenle ortalama menüler yazmak hastalara pratikte çokta fayda sağlamamaktadır .Ancak besin gruplarının bilinmesi ve bir öğünde tabağımızda her besin grubundan bulunması gerektiğini bilmek önemlidir.Besinler besleyici değerleri yönünden 4 grupta toplanabilir.Her öğün her gruptan kendinize en uygun ve diyetisyeninizin önerdiği miktarda bir yada birkaç besini seçerek beslenmenizi dengeli bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.Besin gruplarını bilmek ve her bir besin grubuna uygun pişirme yöntemlerini kullanarak besin kayıplarını en aza indirmek yeterli beslenme yolunda sizlere yardımcı olacaktır.
1.Grupta;Et,tavuk,balık,yumurta,kurubaklagiller ve yağlı tohumlar(fındık,ceviz vb.) yer alır.Bu gruptaki besinler kaliteli protein içerirler.Et seçiminde az yağlı olanlar tercih edilmeli,pişirme yöntemi olarak haşlama ızgara ve fırında pişirme yöntemleri kullanılmalıdır.Yumurta asla çiğ olarak tüketilmemelidir.Yumurtayı iyi pişiriniz ancak sarısının etrafında yeşil halka oluşmamasına dikkat ediniz.Kurubaklagilleri pişirmeden önce mutlaka ıslatınız.Islatma sırasında belli aralıklarla ıslatma suyunu değiştiriniz. Kurubaklagilleri iyi pişiriniz ve pişirme suyunu kesinlikle dökmeyiniz.
2.Grupta; Süt, yoğurt, peynir yer alır. Bu gruptaki besinler protein ve kalsiyum yönünden zengindir. Yağı azaltılmış süt ve yoğurt, az yağlı ve az tuzlu peynirler tercih edilmelidir.
3.Grupta; Tahıllar, ekmek, pirinç, bulgur, makarna ve benzerleri yer almaktadır. Temel enerji kaynağıdırlar. Bu gruptaki besinler enerji açısından zengindir ve bitkisel protein içerirler ve B grubu vitaminlerden zengindir. Pilav ve makarna hazırlarken haşlama sularını kesinlikle dökmeyiniz.
4.Grupta; Sebze ve meyveler yer alır. Sebze ve meyvelerin içerdiği vitamin ve mineraller vücudun savunma sisteminin güçlenmesine yardımcı olmaktadır. Ayrıca sebze ve meyveler içerdikleri posa açısından sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına yardımcı olurlar. Meyve ve sebzelerin mevsiminde tüketilmesi tercih edilmelidir. Sebzeleri hazırlarken; yıkama, ayıklama ve doğrama sırasını izleyiniz. Sebzeleri doğradıktan sonra bekletmeyiniz ve pişirme suyunu dökmeyiniz. Diyetisyeniniz aksini söylemediyse meyvelerin suyu yerine kendisini tercih ediniz.Kesip doğradıktan sonra meyveleri bekletmeden tüketiniz.Kompostoları meyveleri hazırladıktan sonra bekletmeden kaynayan su içerisine ekleyerek hazırlayınız.
• Şeker ve şekerli yiyecekleri diyetisyeninizin tavsiye ettiği kadar tüketiniz, Yağlı ve kızartılarak hazırlanan hamur tatlılarından uzak durunuz. Yemekleri pişirirken az miktarda sıvı yağ tercih ediniz.
• Yeterli ve dengeli beslenme için öğün düzeni son derece önemlidir, öğün atlamamaya özen gösteriniz. Beslenmenizi az ve sık öğünler şeklinde düzenlemek sindirim açısından kendinizi daha rahat hissetmenize ve günlük almanız gereken enerji ve besin öğelerine ulaşmanıza katkıda bulunacaktır.
• Doktorunuz sıvı sınırlaması yapmadıysa, bol su tüketiniz. Dışarı çıkarken mutlaka yanınıza su alınız.
• Haftada bir kez sabah aç karnına benzer kıyafetlerle tartılarak ağırlığınızı kaydediniz.
Tedavi sürecinde hastaların beslenme durumunun takip edilmesi ve kişiye özel beslenme programının oluşturulması ağırlık kontrolü ve yeterli beslenmenin sağlanması için son derece önemlidir. Bu süreçte onkoloji alanında uzman diyetisyenlerin rehberliğinde beslenme planının oluşturulması ve oluşturulan planın düzenli takiplerle desteklenmesi hastaların uyumunu arttırmakta, böylece tedavi süresince hastaların ağırlık kontrolü ve yeterli beslenmesi sağlanabilmektedir.
Uzm.Dyt.Dilşat Baş
dytdbas@yahoo.com.tr
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder