Kemoterapi Günlüğüm -Laura Price Bölüm 1

Huffingtonpost yazarı Laura Price meme kanseri sürecini ve kemoterapiyi günlük şeklinde paylaşmış köşesinde. Herkesin farklı yaşayacağı bir dönem ama kimbilir belki okumak size de kendi kemoterapi güncenizi yazma ve paylaşma isteği verir.

ET

Meme kanserine yakalanmadan önce kemoterapi hakkında hiçbirşey bilmiyordum. Kemoterapinin saç dökülmesine yol açtığı da dahil. İlk 6 kür FEC-T tedavisi sonrası ne menem birşey olduğunu anladım. 

 

Kemoterapi 1. raund

7 Ağustos: 30. yaş günümü kutladıktan tam beş gün sonra Manchester’de Christie Kliniğinde rahat bir koltukta  bir hemşire elime iğne ve kanül yerleştirirken oturuyordum. Sonraki 2 saat önümdeki ekranda Olimpiyatları izlerken sıvı ilaç kokteyli uzun bir tüpten damarlarıma akıyordu.  Rahatsız ama ağrısız bir prosedürdü ve mide bulantısını önlemek için ilaçlar verildi.

İlk kemoterapim Brownlee kardeşlerin Olimpiyatta triatlon  altın ve bronz madalyası aldıkları güne denk geldi. Onlar gibi West Yorkshire’lı olduğumdan bu yarışa kaptırmıştım kendimi ve kafamı kemo süresince yaşadığım karıncalanma ve soğuma hissinden uzaklaştırmama yardımcı oldu bu. En son iğne milli marş çalınırken yapıldı, ben Alistair ve Jonathan Brownlee madalya podyumuna çıkışlarını izliyordum ve ilk engelimi aşmış olduğum için kendi sırtımı sıvazladım.

O gece yatakta kusmamak için vücudumdaki tüm enerjiyi kullandım. Kendi kendime mırıldandım, şarkı söyledim bulantı dalgalanmalarını atlatmak ve kafamdaki zonklamayla baş etmek için. Bir sonraki aşamayı bilmemek en kötüsü, yatağımın yanında bir kova tutuyorum her ihtimale karşı.

8 Ağustos: Steroidler neticesi uykusuz bir gece sonrası akşamdan kalmış gibi bir migren hissiyle uyandım. Kahveyi, çayı ve şekerli yiyecekleri tamamen bırakmıştım ama elime geçirdiğim tuzlu yiyeceklere karşı hala iştahım açıktı. Tüm günü yatakta kafam zonklayarak ve hafif bulantıyla geçirdim. Tedavinin yan etkisi olarak hafif kabızlık da yaşıyordum ve uzunca bir süre banyoda kalmama neden oldu bu.

Öğlen bir hemşire eve gelerek bağışıklık sistemimi güçlendirecek bir enjeksiyon iğnesi yaptı. Cildim gri bir renk almış, genç kızlık zamanlarımdaki gibi sivilcelenmişti.

Ağustos 9-12: Bulantı 3. günden sonra azaldı ama kendimi yorgun hissediyordum. Sadece yedim, uyudum ve Olimpiyatları seyrettim. Kedime hemşire Molly adını taktım  çünkü bu uzun, uykusuz geceler boyunca bana eşlik ediyordu.

Ağustos 17: İlk kemodan 10 gün sonra kendimi tekrar insan gibi hissetmeye başlamıştım. 1 hafta iyi uyumama rağmen hala yorgun hissediyordum ama iştahım yavaş yavaş yerine geldi ve 1 hafta için Londra’ya gitmeyi başardım. Bu arada zayıflamış bağışıklık sistemim nedeniyle paranoya yaşıyor ve kalabalık toplu taşıma araçlarında enfeksiyonları engellemek için leydi makbet stili el dezenfektanı obsesyonuyla yaşıyordum.

Ağustos 26: Saçlarım dökülmeye başladı parçalar halinde. Zaten saçımı kısa kestiğim için zor olmadı hatta terapötik bir yönü vardı böyle dökülmesinin . Kalın kirpiklerim ve kaşlarım aynen kaldı.

Ağustos sonunda zor bir 3 hafta geçirmiştim ama devam edecek gücüm vardı.

Kaynak:

http://www.huffingtonpost.co.uk/laura-price/chemotherapy-my-breast-cancer-_b_2077648.html

Kemoterapi ve Bazı İlaç Yan Etkileri --Çeviri: Gülay Öner Scales

Kemoterapi nedir?

Kanserli hücreleri tedavi etmek için kullanılan antikanser ilaçlarına kemoterapi denir. Kemoterapi uzun yıllardır kullanılmaktadır ve kanser tedavisinde başvurulan en yaygın tedavi türlerinden biridir. Çoğu durumda kemoterapi, kanser hücresinin büyüme ya da çoğalma yeteneğine müdahale eder. Farklı ilaç grupları farklı kanser hücrelerine müdahalede kullanılır.

Kemoterapi, bazı kanser türleri için tek başına, bazen de radyasyon, ameliyat gibi diğer tedaviler ile kombinasyon halinde kullanılabilir. Bazı kanser türleri ile mücadelede kemoterapi ilaçları bir arada da kullanılır. Ayrıca kemoterapi ilaçları kanser tipine bağlı olarak belirli bir sıraya göre uygulanır.

Kemoterapi, bazı kanserler türlerinin tedavisinde oldukça etkili olurken, kullanılan ilaçlar kanser hücrelerinin yanında vücudun diğer organlarına da ulaşır. Bu nedenle uygulanan tedavi sırasında birçok yan etki görülebilir.

Bu yan etkileri bilmek hasta ve bakıcıların her duruma karşı hazır olmasına yardımcı olur ve de bazı durumlarda meydana gelebilecek yan etkiler engellenebilir.

Kemoterapi nasıl uygulanır?

Kemoterapi veriliş şekilleri:

-Hap yutmak
-Kas veya yağ dokusu içine enjekte  etmek
-Intravenöz (damarın içine, doğrudan kan dolaşımına uygulanır; ayrıca IV’de denir)
-Topikal (cilde uygulanır)
-Doğrudan bir vücut boşluğuna uygulanır
Kemoterapi, sağlıklı hücrelere verilebilecek zararı azaltmak ve ve bu hücreler şans vermek için bir düzen dahilinde verilir. Hastanın durumuna bağlı olarak, günlük, haftalık, her birkaç hafta veya aylık olarak uygulanır.

Kemoterapi genellikle bir hastanede, klinikte ya da muayenehanede verilir. Kemoterapi alan hastalar tedavileri sırasında reaksiyonlar için gözlem altında tutulur. Tedaviye başlamadan sürenin uzun olabilme olasığına karşı hastalara müzik dinlemek, kitap okuma gibi rahatlatıcı aktiviteler tavsiye edilir.

Kemoterapi ilaçları ve bazı olası yan etkileri nelerdir?

Yaygın olarak kullanılan kemoterapi ilaçları vardır. Aşağıda, yaygın olarak kullanılan kemoterapi ilaçları ve bunların isimleri verilmekte. Listedeki ilaçların kullanımı tüm kanser türlerini içermemekle birlite bazı kanser türlerinin tedavisini kapsamakta ve yaygın yan etkileri anlatılmaktadır. Yan etkiler kemoterapi verildikten sonra gün veya hafta süresinde ya da aylar veya yıllardan sonra ortaya çıkabilir. Aşağıda listelenen yan etkiler hepsini içermeyebilir. Listede verilmemiş yan etkiler de mümkündür.

Her hastanın sağlık profili ve tanısı farklı olduğundan, tedaviye vereceği tepki de farklıdır. Yan etkileri ağır, hafif, veya hiç olmayabilir. Tedavi başlamadan önce tedavi ekibinden olası yan etkilerin neler olabileceği bilgisi mutlaka alınmalı.
 

Verilen ilaçların yazılı bilgisini mutlaka isteyin. Böylece ne tür bir ilaç aldığınızı bilir ve gerektiğinde doktorunuzu bilgilendirebilirsiniz.

Kemoterapi ilaçları

Carboplatin (Paraplatin):

-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
- Genellikle yumurtalık ve akciğer kanserlerinde verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Bazı kişilerde alerjik reaksiyonlar, ilaç verilirken sersemleme veya baş dönmesi hissi, ateş, titreme, ürtiker, kaşıntı, yüz ağrısı, öksürük, nefes darlığı ile dil ve boğazda şişme.
Kan hücresi sayısındaki azalış
Saç dökülmesi
Ellerde veya ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Bulantı, kusma ve ishal (Bunlar genellikle tedaviden sonraki ilk 24 ila 72 saat meydana gelen kısa süreli yan etkiler)
 

Cisplatin (Platinol):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle olarak mesane, yumurtalık, akciğer ve testis kanserleri verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Alerji etkisi veya zor nefes almak
Genellikle 24 saat veya daha uzun süre mide bulantısı ve kusma
Ellerde veya ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Kulaklarda çınlama ve işitme kaybı
Kan elektrolitlerinde dalgalanmalar
Ender olarak böbreğe etki

Cyclophosphamide (Cytoxan):

-Hap olarak ya da intravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle lenfoma, lösemi, multipl miyelom, meme kanseri ve yumurtalık kanseri için verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Bulantı, kusma ve ishal
İştah azalması
Ağız yaraları
Saç dökülmesi
Mesanede hasar
Doğurganlık bozukluğu
Ender olarak akciğer, böbrek veya kalbe etki (yüksek dozlarda)

Docetaxel (Taxotere):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, akciğer, mide, baş, boyun, ve prostat kanserleri için verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Bulantı, kusma ve halsizlik
Ishal
İştah azalması
Saç seyrekleşmesi
İsilik
Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma

Doxorubicin (Adriamycin, Rubex):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, rahim, akciğer, yumurtalık, lenf, lösemi, multipl miyelom kanserleri için verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Ağız ülserleri ve iştah kaybı
El derisindede buruşma ve tırnaklarda kararma
Saç dökülmesi
Bulantı ve kusma
Ender olarak kalpte etki 

Etoposide (VePesid, VP-16):
-Hap olarak ya da intravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)

-Genellikle akciğer ve testisler kanserlerinde verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Saç dökülmesi
Bulantı ve kusma
Nadiren alerjik reaksiyon
Ağız ülserleri
İştah azlığı
Ishal

Fluorourasil (5-FU):
-İntravenöz (damar) olarak (IV) ya da deri kanserlerini tedavi etmek için krem ​​olarak verilir
-Genellikle kolon, rektum, baş ve boyun kanserleri için verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
İshal
İştah kaybı
Ağız ülserleri
Bulantı ve kusma
Fotosensitivite (cilt kolayca yanabilmekte)
Deri kuruluğu, deride koyulaşma ve trnak yapısının bozulması

Gemcitabine (Gemzar):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle pankreas, meme, yumurtalık ve akciğer kanserlerinde verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Bulantı ve kusma
İştah kaybı
Yorgunluk
Kol ve bacaklarda şişme
Ateş ve grip benzeri belirtiler
İsilik

Methotrexate (Folex, Mexate, MTX):
-İntravenöz (damar içine) olarak (IV), intratekal olarak (spinal kolon içine enjekte) ya da hap olarak verilir
-Genellikle meme, akciğer, baş ve boyun, kan, kemik ve lenf sistemi kanserleri için verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Bulantı ve kusma
Ağız ülserleri
İştah kaybı
Deride isilik ile ışığa hassasiyet (güneş yanığı riski)
Böbreğe etki (yüksek doz tedavisinde)

Paclitaxel (Taxol):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, yumurtalık ve akciğer kanserleri için verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Alerjik reaksiyon
Bulantı ve kusma
İshal
Tat değişimi
İnce ve kırılgan saçlar
Eklem ağrısı (kısa süreli)
El ve ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma

Vinblastine (Velban, Velbe, Velsar):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle testis, meme, baş ve boyun kanserleri, lenfoma ve ağırlıklı olarak el

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kan hücresi sayısındaki azalış
Ağız yaraları
Yorgunluk
Saç dökülmesi
Kabızlık veya karın sancısı

Vincristine (Oncovin, Vincasar PFS, Vincrex, vinkristin sülfat, VCR):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle lösemi, lenf ve çocukluklarda görülen kanserler için verilir

Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)

Kabızlık
Yorgunluk
Saç kaybı veya incelme
Parmak veya ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma

  Kaynak:

http://www.hopkinsmedicine.org/healthlibrary/conditions/adult/gynecological_health/chemotherapy_85,P00550/

Kemoterapi yan etkiler --İştah değişiklikleri ve Bulantı

Kemoterapi bazı kişilerde iştah değişikliklerine yol açabilir. Bulantı nedeniyle iştahınız kaçması, ağız ve boğaz problemleri nedeniyle yeme sorunları ve yemeklerin tadında farklılıklar gibi... İştah kaybı çabuk düzeleceği gibi bazen haftalar, hatta aylar sürebilir.

İştahınız yoksa bile protein, vitamin ve kaloriden zengin beslenmeniz önemlidir. Düzgün beslenmek, vücudunuzun enfeksiyonla mücadelesine ve kemoterapinin yol açtığı hasarın onarılmasına yardım eder.

Doktorunuza veya uzman bir diyetisyene ne gibi yan etkilerle karşılaşabileceğinizi ve nasıl başa çıkacağınızı sorun.

Öneriler

Her gün 3 büyük öğün yerine 5-6 öğün ve atıştırma biçiminde yemek yiyin. Kalori ve protein içeriği yüksek gıdalar seçin.

Kemoterapi esnasında kendinizi aç hissetmeyebilirsiniz fakat hala yemeye ihtiyacınız var bu nedenle yemek saati geldiğinde yemeyi alışkanlık haline getirin.  

Katı gıda yiyecek gibi hissetmiyorsanız milkşeyk, meyve suyu, çorba için. Bu tür içecekler vücudunuzun ihtiyaç duyduğu protein, vitamin ve kaloriyi sağlamada yardımcı olur.

Plastik çatal kaşık kullanın. Bazı kemoterapi tipleri ağzınızda metal tat bırakır. Plastik çatal kaşık yemekteki metal tadını azaltmaya yardımcı olabilir. Cam kapta ve güveçte pişirmek de işe yarayabilir.

Aktif kalarak iştahınızı artırın. Örneğin yemek öncesi kısa bir yürüyüş.

Alışkanlıklarınızı değiştirin. Farklı bir yerde, mesela mutfak yerine yemek odasında yemek yiyebilirsiniz. Yeni gıdalar ve tarifler deneyebilirsiniz.

Doktorunuza danışın. Sizden ilave vitamin ya da beslenme ürünü (örneğin yüksek proteinli içecekler) kullanmanızı isteyebilir. Uzun zamandır yiyemiyor ve kilo kaybediyorsanız, iştahınızı artıracak ilaçlar olabilir veya damardan besin alabilirsiniz.

Bulantı ve kusma

Bazı kemoterapi tipleri bulantıya, kusmaya veya her ikisine birden sebep olabilir. Bulantı ve kusma kemoterapi süresince, hemen sonrasında, saatler hatta günler sonrasında da sürebilir.

Başa çıkma yolları

Kusmayı önlemenin bir yolu bulantıyı önlemektir. Midenizi rahatsız etmeyecek, hafif, sindirimi kolay gıdalar deneyin. Örneğin kraker gibi…

Yeme içmenin ideal zamanını planlayın. Bazıları kemoterapi öncesi hafif yemek ve atıştırmayla iyi hissederler. Bazıları ise kemoterapiyi boş mide (tedaviden 2-3 saat öncesinden hiçbir şey yiyip içmeden) ile yaptırırsa daha iyi hisseder. Tedavi sonrasında yiyip içmeden önce en az 1 saat bekleyin.

Yiyecek ve içecekleriniz ılık ya da serin tutun (sıcak ya da soğuk değil).

Her gün 3 büyük öğün yerine 5-6 küçük öğün ve atıştırma şeklinde yiyin.

Güçlü kokuları olan yiyecek ve içeceklerden uzak durun, kahve, balık, soğan, sarımsak ve pişen yemek kokusu gibi.

Buzlu dondurma veya meyveli buz deneyebilirsiniz. Pastil emmek de işe yarayabilir.

Şekersiz nane veya ekşi şekerleme çiğneyin. Ağız veya boğaz yarası varsa ekşi şekerleme uygun olmaz.

Tedavi öncesi gevşeyin. Her kemoterapi öncesi gevşerseniz daha az bulantı hissedebilirsiniz. Meditasyon yapın, derin nefes egzersizi yapın ya da sizi huzurlu hissettirecek görüntü veya olayları hayal edin. Okumak, müzik dinlemek, örgü örmek gibi şeyler de yapabilirsiniz.

Kusacak gibi hissederseniz derin ve yavaş nefes alın ya da açık havaya çıkın. Arkadaşlarınız veya ailenizle sohbet ederek, müzik dinleyerek, film ya da tv seyrederek oyalanabilirsiniz.

Doktorunuz kemoterapi sırasında ve sonrasında bulantıyı önleyecek ilaç verebilir. Bu ilaçları söylendiği gibi kullanın ve işe yaramazsa doktorunuza söyleyin. Bir günden fazla veya içtikten hemen sonra kusarsanız doktorunuza söyleyin. Bulantı ilacı işe yaramazsa doktorunuza söyleyin.

Kanser tedavisi nedenli bulantı ve kusmayı azaltmada yardımcı olan akupunktur konusunda doktorunuzdan görüş alabilirsiniz.

Kaynak:

http://www.cancer.gov/cancertopics/coping/chemo-side-effects/nausea.pdf

http://www.cancer.gov/cancertopics/coping/chemo-side-effects/appetite.pdf

Kanser Tedavisi: Ağız ve Boğaz Yaraları

Bu hafta sonu bir kaç saatliğine arkadaşım biraz nefes alsın diye hastanede 8 yaşındaki Virginia’ya eşlik ettim. İlik nakli üzerinden 2 hafta geçti  şu ana kadar tüm kan değerleri iyi bir tek problemi ağız, boğaz yaraları ve bulantı. Bu yaralar nedeniyle 6 gündür hiç birşey yiyip içemediği için serumla besleniyordu.

Neden sık karşılaşılan bir yan etki ağız yaraları? önlenebilir mi? tedavisi var mı? nelere dikkat etmeli? Bu hafta ki yazımın konusu bu. 
ET

Ağız ve boğaz yaraları nedir?

Kemoterapi ve özellikle baş ve boyun bölgesine uygulanan radyoterapi, sadece kanser hücrelerini yok etmekle kalmıyor (hızlı büyüyen) ağız içi ve yemek borusu dokusunun sağlıklı hücrelerine de zarar verebiliyor. Dolayısıyla ağız ve boğaz yaralarına yol açabiliyor. 

Ağız içinde, boğazda, yemek borusunda kuruma, kızarma ve yara oluşturabilecek diğer nedenler bağışıklık sisteminin zayıflaması, yetersiz sıvı alımı, ağız bakımı, diş problemleri, pamukçuk vs…

Ağız yaraları için kullanılan tıbbi terim mukozit, yutma güçlüğüne ve boğaz ağrısına ise özefajit deniliyor.

Her iki durum da düzgün beslenmeyi, yeterli kalori alımını engelleyeyip kilo kaybına yol açabiliyor ya da Virginia’nın örneğinde olduğu gibi başka yollarla besin takviyesini gerektirebiliyor.  

Tedavi sürecinde ağız yarası mutlaka oluşur mu?

Ağız içi dokusunun kemoterapi ve radyoterapiye yanıtını önceden tam olarak bilmek mümkün değil. Belirli ilaç dozları bazı hastalarda siddetli reaksiyona neden olurken,diger hastalarda aynı tedavi herhangi bir etki yapmayabiliyor.

Ağız yaraları neden çoçuklarda yetişkinlere göre daha fazla oluşuyor?

Kanser tedavisinde kullanılan radyoterapi ve kemoterapi hızla çogalan hücreler üzerinde etkilidir. Bu nedenle,gastrointestinal sistemi (sindirim sistemi) agızdan rektuma kadar kaplayan hızlı büyüyen epitel hücreler tedaviden özellikle etkilenir. Çocuklarda ağız yarası görülme sıklığının yetiskinlerden daha yüksek olmasının nedeni epitel hücre bölünme hızının daha fazla olması.

Ağız yaraları için önlemler

Ağız bakımı için aşağıdaki önlemlere dikkat ederseniz bu dönemi daha az problemli geçirebilirsiniz.

·        Tedaviye başlamadan en az 2 hafta önce dişlerinizde olabilecek muhtemel çürük ve iltihaplar için mümkünse diş dokturuna görünün. Tedavi sırasında kanama sorunları yaşarsanız diş bakımı yaptırmanız güç olabilir. Bu süreçte diş probleminiz oluşursa doktorunuzdan ne zaman tedavi olabileceğiniz konusunda bilgi isteyiniz.

·         Dişlerinizi her yemek sonrası ve yatmadan önce yumuşak kıllı (bebek fırçası olabilir) diş fırçası ve hassas dişler için üretilen diş macunu ile fırçalayınız. Fırçalamadan önce fırçanızı sıcak suda yıkayınız. Eğer fırça kullanamıyorsanız steril gazlı bezi parmaklarınıza dolayarak macunla dişlerinizi hırpalamadan ovabilirsiniz.

·         Yemeklerden sonra ve yatmadan önce bir bardak suya 1 çay kaşığı karbonat koyarak hazırladığınız suyla ağzınızı bolca çalkalayınız. Karbonat karışımı ağızdaki asiti azaltır, kuruluğu ve yaraları engellemeye yardımcı olur. Ayrıca ağzınızı temiz tutmanıza yardımcı olur, bakteri oluşumunu engeller. Alkol ve gliserinli ticari gargaraları kullanMAyınız.

·         Kullanabileceğiniz diğer bir gargara bir bardak sıcak suda 1/4 çay kaşığı karbonat ve 1/8 çay kaşığı tuz karışımıdır. Çalkaladıktan sonra normal suyla durulayın.

·         Protez kullanıyorsanız, ağzınıza iyi uymasına dikkat edin. Her yemekten sonra protezinizi çıkararak ağzınızı çalkalayınız. Protezlerinizi geceleri her gün suyunu değiştirdiğiniz ağzı kapalı bir kapta saklayınız.

·         Bol sıvı tüketin.

·         Tüm bu önlemlere rağmen yutkunma güçlüğü, ağız yaraları, ağızda pamukçuk oluşursa doktorunuzun önerisine göre ilaç ve ek tedbirler, ağrınızı azaltacak solüsyonlar almanız gerekebilir.

·        Sütlaç, evde yapılmış dondurma, muz, bebek mamaları, yumuşak kıvamda yumurta, yumuşak peynir, puddingler, çorba, püre, makarna, yoğurt, haşlanmış patates gibi yumuşak yiyecekler yiyiniz. Yeterli protein almaya dikkat edin, protein tüketmek iyileşmenize yardımcı olacaktır.

·         Ağzınız çok kuruyorsa, suni tükürük solüsyonları kullanabirsiniz. Doktorunuza danışın.

·         Domates suyu, portakal, limon, greyfurt gibi ekşi meyve suları, çiğ sebzeler, tost, kraker gibi kuru, sert gıdalar ve acılı, baharatlı, tuzlu yiyeceklerden kaçınınız. Kuru yiyecekleri et suyu, sos, tavuk suyu, yoğurtla nemlendirip yumuşatabilirsiniz.

·         Tam sıvı gıdaları yutmak güç ise, daha yoğun; örneğin blenderden geçirilmiş gıdalar alın.

·         Serin ya da oda sıcaklığında gıdalar yiyin, çok sıcak ağzınıza zarar verebilir.

·         Yerken ve içerken oturur vaziyette olun. Yedikten sonra en az 30 dakika dik oturun veya ayakta durun.

·         Probiyotik içeren yoğurt güzel bir seçimdir hem yumuşak olması nedeniyle hem de bağırsak florasına faydası açısından.

·         İçecekleri pipetle için böylece ağrılı kısımlara değdirmeden içebilirsiniz.

·         Ağzınıza buz parçası alıp emebilirsiniz. Buz ağzınızı uyuşturup, ağrıyı hafifletebilir..

·         Alkollü içecekler, sigara ve tütün ürünlerini kullanmayın.

·         Uzman bir diyetisyenden yardım isteyebilirsiniz.

·         Her gün ağzınızı yara, beyaz nokta, şiş ve kızarık var mı kontrol edin. Böylece problemler başlar başlamaz fark edip değişiklikleri doktorunuza bildirebilirsiniz. Problemin tedaviden mi yoksa diş hastalığından mı kaynaklandığını tesbit etmekte doktorunuz yardımcı olacaktır. Diş ve dişeti yaraları için diş doktorundan özel ürünler isteyebilirsiniz.

Glutamin gargaraları

Araştırmalar glutamin tozunun suyla karıştırılıp gargara olarak kullanımının kanser tedavisi nedeniyle oluşan ağız yaralarına karşı etkili olduğunu gösteriyor. Özellikle baş ve boyun bölgesine radyoterapi yapılan hastalarda glutamin kullanımı ağız yaralarının oluşum sıklığını ve şiddetini azaltıyor. Glutamin (L-Glutamin) vücudumuzda kas yapımı ve tamiri için gerekli bir amino asit.  Ben ağız yaraları için kullanılabildiğini bilmiyordum. Bir diğer işlevi de karaciğerden toksik amonyak fazlasını atmaya yardımcı olması, kemoterapi vucutta fazla amonyak yaratabiliyor. Mutlaka doktorunuza danışın, sizin için kullanımı uygunsa deneyin. 

Hem hayvanlarla yapılan araştırmalar hem kemoterapi gören hastalarla yapılan araştırmaların sonucu ağız yaralarının şiddetini ve süresini azalttığını destekliyor. Kaynak kısmında bu çalışmaların referansı mevcut.

Glutamini mutlaka doktorunuza danışarak kullanının ve şu durumlarda kullanmaktan kaçının: böbrek ve karaciğer hastaları, epilepsi nöbetleri, MSG alerjisi olanlar, lactulose isimli ilacı kullananlar.

Kullanım dozu 2 ila 10mg arasında değişebiliyor. Mayo klinik önderliğindeki bir çalışmada 24 hasta günde 2 kere 2gr glutamin solüsyonu kullanmış 14 gün boyunca. Sonuç bu doz kullanım hem ağız yaralarının şiddetini hem de süresini azaltmiş.

Bir diğer çalışmada tavsiye edilen etkili doz 10 gram, glutamin tozu suyla çözülüp günde 3 kere kullanılmış. Bu karışım ağızda çevrilip yutulmadan önce 30 ila 60 saniye ağızda gargara yapılıyor.

Bazı çalışmalar, glutamini hem ağız yarası oluşmadan önce hem de oluştuktan sonra tedavi için kullanırsa daha iyi netice alınacağını belirtiyor. L Glutamin (glutamin) vitamin satan yerlerden temin edilebilir.

Glutamin üzerine yakın zamanda daha detaylı bir yazı yazmayı planlıyorum çünkü ağız yaraları haricinde kamoterapi neticesinde oluşan nöropati gibi sinir sistemi problemlerine de etkili olduğunu söyleyen bazı çalışmalar var.

Çinko

Chicago Medical Center’ın yaptığı bir araştırma ağız yaraları ağrısına olumlu etki ettiği yönünde. Ancak araştırma çok küçük ölçekli ve optimal kullanım dozu belirlenmemiş. Bu konuda mutlaka doktorunuza danışın ve kendi araştırmanızı yapın.

Papatya çayı, beta karoten, E vitamin

Papatya çayı (antibakteriyel özellikleri var) ağız ülserlerine ve radyoterapi-kemoterapi nedeniyle oluşan ağız yaralarına etkisi araştırılmış. Bazı çalışmalar olumlu diğerleri olumsuz.  

Farelerde yapılan  çalışmalar papatya çayının 5-FU kemoterapi protokolünün yol açtığı ağız yarlarına iyi geldiğini gösteriyor. İnsanlarda yapılan çalışmalar çelişkili sonuçlar ortaya koymuş. Daha kapsamlı araştırmalara gerek var.  Beta-karoten, A ve E vitamini topikal kullanımı içinde aynı şey geçerli bazı araştırmalar olumlu. Papatya çayı tüketiyorsanız kan  inceltici etkisi olduğunu göz önüne alın.

B12 ve Folik Asit

Pemetrexed (Alimta) kemotrapi ilacı kullananlar bu yan etkileri aza indirgemek için B12 ve folik asit injeksiyonuna tabi tutuluyorlar. Ağız yaraları B12 vitamini eksikliğinden kaynaklanıyor ise size yararı olabilir mi doktorunuza danışın.

 

Kaynaklar:

1. http://www.nucdf.org/ucd_symptoms.htm Internet September 2009.

2. Journal of Nutrition. 2001;131:2515S-2522S. Why Is L-Glutamine Metabolism Important to Cells of the Immune System in Health, Postinjury, Surgery or Infection? Philip Newsholme Department of Biochemistry, Conway Institute for Biomolecular and Biomedical Research, University College Dublin,

3. Effect of low-dose oral glutamine on painful stomatitis during bone marrow transplantation P M Anderson, N K C Ramsay,, X O Shu, N Rydholm, J Rogosheske, R Nicklow, D J Weisdorf, and K M Skubitz August 1998, Volume 22, Number 4, Pages 339-344 Internet September 2009 http://www.nature.com/bmt/journal/v22/n4/abs/1701317a.html

4. Colgate World of Care Article Chemotherapy and Your Mouth. http://www.colgate.com/app/Colgate/US/OC/Information/OralHealthBasics/MedCondOralHealth/CancerOralHealth/ChemotherapyAndYourMouth.cvsp NIH Publication No. 02-4361

5.http://cancerhelp.cancerresearchuk.org/coping-with-cancer/coping-physically/mouth/mouth-care

6.Carl W, et al. Management of oral mucositis during local radiation and systemic chemotherapy: a study of 98 patients. J Prosthet Dent 1991;30:395-6.

7.Pavesi VC, Lopez TC, Martins MA, et al. Healing action of topical chamomile on 5-fluouracil induced oral mucositis in hamster. Support Care Cancer. 2011 May;19(5):639-46.

8.http://www.mskcc.org/cancer-care/herb/chamomile-german

9.http://www.chemocare.com/managing/mouth_sores_due_to_chemotherapy.asp

10.http://breastcancer.about.com/od/generalsideeffects/a/mucositis_trmt.htm

11.Department of Pediatrics and Adolescent Medicine, Mayo Clinic, Rochester, Minnesota 55905, USA. Anderson PM, Schroeder G, Skubitz KM.

12.http://www.mskcc.org/cancer-care/herb/glutamine

13.http://www.guncelpediatri.com/sayilar/80/52-55.pdf

14. http://www.livestrong.com/article/506882-supplements-for-mouth-sores-in-cancer-patients/#ixzz23e3uW1VK

15.http://www.asco.org/ASCOv2/Meetings/Abstracts?&vmview=abst_detail_view&confID=10&abstractID=300

Kemoterapi Süresince Duygularla Başa Çıkmak

"Yaptım! Kemoterapi zilini çaldım." Kaynak: Zazzle

Kemoterapi süresince duygularınızın değişkenlik göstermesi normaldir. Kanserle yaşamak ve kemoterapi hem fiziksel hem duygusal olarak sıkıntı veren bir süreçtir. Bu süreçte kendinizi zaman zaman:

• Sıkıntılı
• Depresif
• Korkmuş
• Kızgın
• Öfkeli
• Ümitsiz
• Yalnız

hissedebilirsiniz. Unutmayın bu duygular gelip geçicidir.

Kemoterapi sırasında yaşadığım duygularla nasıl başa çıkarım?

Rahatlayın

Boş zaman bulun ya da yaratın. Yavaş yavaş nefes alıp verin veya yatıştırıcı bir müzik dinleyin. Sizi sakinleştirecek ve sıkıntınızı giderecektir.

Egzersiz yapın

Hafif egzersiz kendiniz daha iyi hissettirir. Yürüyüş, bisiklete binmek, yoga yapmak gibi. Size en uygun egzersiz nedir doktorunuza danışın.

Başkalarıyla konuşun

Güvendiğiniz biriyle konuşun. Size odaklanabilecek yakın arkadaş, ailenizden biri ya da sizinle aynı deneyimi yaşamış, örneğin kemoterapi alan biriyle konuşmak yararlı olabilir.

     Imkanınız varsa bir destek grubuna katılın. Bu gruplar benzer sorunları olan diğer insanlarla paylaşım yapmanızı imkan verir. Başkalarının kemoterapi ve yan etkilerle nasıl başa çıktığını öğrenebilirsiniz.

Kemoterapinin yan etkileri nedir?

Yan etkiler tedavinin neden olduğu sorunlardır. Halsizlik, bulantı, kusma, kan hücreleri sayısında azalma, saç dökülmesi, ağız yaraları ve ağrılar gibi.

Yan etkilere ne sebep olur?

Kemoterapi hızlı büyüyen kanser hücrelerini öldürmek için düzenlenmiş bir tedavi. Bunu yaparken hızı büyüyen sağlıklı hücreleri de öldürür. Bu hücreler ağız ve bağırsak yüzeyini kaplayan hücreler, kemik iliğindeki kan hücresi yapan hücreler, saçınızı uzatan hücrelerdir.  

Yan etki yaşayacak mıyım?

Bu durum aldığınız kemoterapinin tipi, dozajı ile vücudunuzun etkileşimi ve tepkisine bağlıdır. Kemoterapiye başlamadan önce doktorunuzla olası yan etkiler hakkında konuşun. Pek çoğunu yaşayabileceğiniz gibi hiç yan etkiye maruz kalmayabilirsiniz de.

Yan etkiler ne kadar sürer?

Yan etkilerin ne kadar süreceği sağlığınızın durumu ve aldığınız kemoterapiye bağlı. Kemoterapi bitince yan etkilerin çoğu kaybolur. Ancak bazı durumlarda yan etkilerin kaybolması ayları hatta yılları bulabilir.

Yan etkilerle karşı ne yapılabilirim?

Fark ettiğiniz her değişikliği doktorunuzla konuşun.

Herkes her yan etkiyle karşılaşmaz. Hangileriyle karşılaşacağınız kemoterapinin tipine, dozuna, şeker, kalp, böbrek hastalığı gibi diğer sağlık sorunlarının olup olmadığına bağlıdır.

Tedavi dönemini iyi geçirmek için neler yapmalıyım?

Tedaviniz süresince olumlu bir bakış açısına sahip olmanız, iyileşmeniz açısından en az kullandığınız

ilaçlar kadar önemli. Sakin, dirençli ve umutlu olmanız bağışıklık sisteminizi güçlü kılar, hem hastalığınızı daha kolay yenmenize hem de tedaviyi daha az yan etkiyle geçirmenize yardımcı olur. Tedavi sırasında ortaya çıkabilecek yan etkilerin çoğunun geçici olduğunu unutmayın.

Olabilecek yan etkileri önceden bilip bunlara karşı alabileceğiniz önlemleri alırsanız, bu yan etkilerle daha rahat başa çıkabilirsiniz. Çevrenizden ve doktorunuzdan yardım

istemekten, soru sormaktan çekinmeyin. Vücudunuzun sesini dinleyin. Kolay yoruluyorsanız yaptığınız işleri ve etkinlikleri azaltın ya da bu işleri yaparken araya dinlenme zamanı koyun. Kendinizi iyi hissettiğiniz zamanlar gücünüzün yettiği kadar ve doktorunuzun izin verdiği ölçüde iş ve aile hayatınızı sürdürün. Hastalığın sizi değil, sizin hastalığı yönettiğinizi asla unutmayın.

Dengeli beslenin çünkü besinler vücudunuzun kendini tamirini sağlar ve enerji verir. Tedavi

düzeninizi mümkün olduğunca bozmayın. Doktorunuzla randevularınızdan önce aklınıza takılan sorular varsa unutmamak için mutlaka yazılı bir liste oluşturun ve sorularınızı yanıtlarını anladığınızdan iyice emin oluncaya kadar tek tek sorun. Hastaneden ayrılırken bir sonraki ziyaret zamanınızı ve yanınızda neler getirmeniz gerektiğini sormayı unutmayın.

Sağlıkla kalın.

ET

Kaynak:
http://www.cancer.gov/cancertopics/coping/chemotherapy-and-you/page4
http://www.drruchanuslu.com/pdf/el-kitabi.pdf