Kanserli hücreleri tedavi etmek için kullanılan antikanser ilaçlarına kemoterapi denir. Kemoterapi uzun yıllardır kullanılmaktadır ve kanser tedavisinde başvurulan en yaygın tedavi türlerinden biridir. Çoğu durumda kemoterapi, kanser hücresinin büyüme ya da çoğalma yeteneğine müdahale eder. Farklı ilaç grupları farklı kanser hücrelerine müdahalede kullanılır.
Kemoterapi, bazı kanser türleri için tek başına, bazen de radyasyon, ameliyat gibi diğer tedaviler ile kombinasyon halinde kullanılabilir. Bazı kanser türleri ile mücadelede kemoterapi ilaçları bir arada da kullanılır. Ayrıca kemoterapi ilaçları kanser tipine bağlı olarak belirli bir sıraya göre uygulanır.
Kemoterapi, bazı kanserler türlerinin tedavisinde oldukça etkili olurken, kullanılan ilaçlar kanser hücrelerinin yanında vücudun diğer organlarına da ulaşır. Bu nedenle uygulanan tedavi sırasında birçok yan etki görülebilir.
Kemoterapi, bazı kanser türleri için tek başına, bazen de radyasyon, ameliyat gibi diğer tedaviler ile kombinasyon halinde kullanılabilir. Bazı kanser türleri ile mücadelede kemoterapi ilaçları bir arada da kullanılır. Ayrıca kemoterapi ilaçları kanser tipine bağlı olarak belirli bir sıraya göre uygulanır.
Kemoterapi, bazı kanserler türlerinin tedavisinde oldukça etkili olurken, kullanılan ilaçlar kanser hücrelerinin yanında vücudun diğer organlarına da ulaşır. Bu nedenle uygulanan tedavi sırasında birçok yan etki görülebilir.
Bu yan etkileri bilmek hasta ve bakıcıların her duruma karşı hazır olmasına yardımcı olur ve de bazı durumlarda meydana gelebilecek yan etkiler engellenebilir.
Kemoterapi nasıl uygulanır?
Kemoterapi veriliş şekilleri:
-Hap yutmak
-Kas veya yağ dokusu içine enjekte etmek
-Intravenöz (damarın içine, doğrudan kan dolaşımına uygulanır; ayrıca IV’de denir)
-Topikal (cilde uygulanır)
-Doğrudan bir vücut boşluğuna uygulanır
Kemoterapi, sağlıklı hücrelere verilebilecek zararı azaltmak ve ve bu hücreler şans vermek için bir düzen dahilinde verilir. Hastanın durumuna bağlı olarak, günlük, haftalık, her birkaç hafta veya aylık olarak uygulanır.
Kemoterapi genellikle bir hastanede, klinikte ya da muayenehanede verilir. Kemoterapi alan hastalar tedavileri sırasında reaksiyonlar için gözlem altında tutulur. Tedaviye başlamadan sürenin uzun olabilme olasığına karşı hastalara müzik dinlemek, kitap okuma gibi rahatlatıcı aktiviteler tavsiye edilir.
Kemoterapi ilaçları ve bazı olası yan etkileri nelerdir?
Kemoterapi nasıl uygulanır?
Kemoterapi veriliş şekilleri:
-Hap yutmak
-Kas veya yağ dokusu içine enjekte etmek
-Intravenöz (damarın içine, doğrudan kan dolaşımına uygulanır; ayrıca IV’de denir)
-Topikal (cilde uygulanır)
-Doğrudan bir vücut boşluğuna uygulanır
Kemoterapi, sağlıklı hücrelere verilebilecek zararı azaltmak ve ve bu hücreler şans vermek için bir düzen dahilinde verilir. Hastanın durumuna bağlı olarak, günlük, haftalık, her birkaç hafta veya aylık olarak uygulanır.
Kemoterapi genellikle bir hastanede, klinikte ya da muayenehanede verilir. Kemoterapi alan hastalar tedavileri sırasında reaksiyonlar için gözlem altında tutulur. Tedaviye başlamadan sürenin uzun olabilme olasığına karşı hastalara müzik dinlemek, kitap okuma gibi rahatlatıcı aktiviteler tavsiye edilir.
Kemoterapi ilaçları ve bazı olası yan etkileri nelerdir?
Yaygın olarak kullanılan kemoterapi ilaçları vardır. Aşağıda, yaygın olarak kullanılan kemoterapi ilaçları ve bunların isimleri verilmekte. Listedeki ilaçların kullanımı tüm kanser türlerini içermemekle birlite bazı kanser türlerinin tedavisini kapsamakta ve yaygın yan etkileri anlatılmaktadır. Yan etkiler kemoterapi verildikten sonra gün veya hafta süresinde ya da aylar veya yıllardan sonra ortaya çıkabilir. Aşağıda listelenen yan etkiler hepsini içermeyebilir. Listede verilmemiş yan etkiler de mümkündür.
Her hastanın sağlık profili ve tanısı farklı olduğundan, tedaviye vereceği tepki de farklıdır. Yan etkileri ağır, hafif, veya hiç olmayabilir. Tedavi başlamadan önce tedavi ekibinden olası yan etkilerin neler olabileceği bilgisi mutlaka alınmalı.
Verilen ilaçların yazılı bilgisini mutlaka isteyin. Böylece ne tür bir ilaç aldığınızı bilir ve gerektiğinde doktorunuzu bilgilendirebilirsiniz.
Carboplatin (Paraplatin):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
- Genellikle yumurtalık ve akciğer kanserlerinde verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Bazı kişilerde alerjik reaksiyonlar, ilaç verilirken sersemleme veya baş dönmesi hissi, ateş, titreme, ürtiker, kaşıntı, yüz ağrısı, öksürük, nefes darlığı ile dil ve boğazda şişme.
Kan hücresi sayısındaki azalış
Saç dökülmesi
Ellerde veya ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Bulantı, kusma ve ishal (Bunlar genellikle tedaviden sonraki ilk 24 ila 72 saat meydana gelen kısa süreli yan etkiler)
Cisplatin (Platinol):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle olarak mesane, yumurtalık, akciğer ve testis kanserleri verilir
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle olarak mesane, yumurtalık, akciğer ve testis kanserleri verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
Alerji etkisi veya zor nefes almak
Genellikle 24 saat veya daha uzun süre mide bulantısı ve kusma
Ellerde veya ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Kulaklarda çınlama ve işitme kaybı
Kan elektrolitlerinde dalgalanmalar
Ender olarak böbreğe etki
Cyclophosphamide (Cytoxan):
-Genellikle lenfoma, lösemi, multipl miyelom, meme kanseri ve yumurtalık kanseri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
Bulantı, kusma ve ishal
İştah azalması
Ağız yaraları
Saç dökülmesi
Mesanede hasar
Doğurganlık bozukluğu
Ender olarak akciğer, böbrek veya kalbe etki (yüksek dozlarda)
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, akciğer, mide, baş, boyun, ve prostat kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
Bulantı, kusma ve halsizlik
Ishal
İştah azalması
Saç seyrekleşmesi
İsilik
Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Bulantı, kusma ve halsizlik
Ishal
İştah azalması
Saç seyrekleşmesi
İsilik
Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
Doxorubicin (Adriamycin, Rubex):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, rahim, akciğer, yumurtalık, lenf, lösemi, multipl miyelom kanserleri için verilir
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, rahim, akciğer, yumurtalık, lenf, lösemi, multipl miyelom kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Ağız ülserleri ve iştah kaybı
El derisindede buruşma ve tırnaklarda kararma
Saç dökülmesi
Bulantı ve kusma
Ender olarak kalpte etki
Etoposide (VePesid, VP-16):
-Hap olarak ya da intravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle akciğer ve testisler kanserlerinde verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
Saç dökülmesi
Bulantı ve kusma
Nadiren alerjik reaksiyon
Ağız ülserleri
İştah azlığı
Ishal
Fluorourasil (5-FU):
-İntravenöz (damar) olarak (IV) ya da deri kanserlerini tedavi etmek için krem olarak verilir
-Genellikle kolon, rektum, baş ve boyun kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
-İntravenöz (damar) olarak (IV) ya da deri kanserlerini tedavi etmek için krem olarak verilir
-Genellikle kolon, rektum, baş ve boyun kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
İshal
İştah kaybı
Ağız ülserleri
Bulantı ve kusma
Fotosensitivite (cilt kolayca yanabilmekte)
Deri kuruluğu, deride koyulaşma ve trnak yapısının bozulması
Gemcitabine (Gemzar):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle pankreas, meme, yumurtalık ve akciğer kanserlerinde verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
İshal
İştah kaybı
Ağız ülserleri
Bulantı ve kusma
Fotosensitivite (cilt kolayca yanabilmekte)
Deri kuruluğu, deride koyulaşma ve trnak yapısının bozulması
Gemcitabine (Gemzar):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle pankreas, meme, yumurtalık ve akciğer kanserlerinde verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
Bulantı ve kusma
İştah kaybı
Yorgunluk
Kol ve bacaklarda şişme
Ateş ve grip benzeri belirtiler
İsilik
Methotrexate (Folex, Mexate, MTX):
-İntravenöz (damar içine) olarak (IV), intratekal olarak (spinal kolon içine enjekte) ya da hap olarak verilir
-Genellikle meme, akciğer, baş ve boyun, kan, kemik ve lenf sistemi kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Bulantı ve kusma
İştah kaybı
Yorgunluk
Kol ve bacaklarda şişme
Ateş ve grip benzeri belirtiler
İsilik
Methotrexate (Folex, Mexate, MTX):
-İntravenöz (damar içine) olarak (IV), intratekal olarak (spinal kolon içine enjekte) ya da hap olarak verilir
-Genellikle meme, akciğer, baş ve boyun, kan, kemik ve lenf sistemi kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Bulantı ve kusma
Ağız ülserleri
İştah kaybı
Deride isilik ile ışığa hassasiyet (güneş yanığı riski)
Böbreğe etki (yüksek doz tedavisinde)
Paclitaxel (Taxol):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, yumurtalık ve akciğer kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Ağız ülserleri
İştah kaybı
Deride isilik ile ışığa hassasiyet (güneş yanığı riski)
Böbreğe etki (yüksek doz tedavisinde)
Paclitaxel (Taxol):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle meme, yumurtalık ve akciğer kanserleri için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
Alerjik reaksiyon
Bulantı ve kusma
İshal
Tat değişimi
İnce ve kırılgan saçlar
Eklem ağrısı (kısa süreli)
El ve ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma
Vinblastine (Velban, Velbe, Velsar):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle testis, meme, baş ve boyun kanserleri, lenfoma ve ağırlıklı olarak el
Alerjik reaksiyon
Bulantı ve kusma
İshal
Tat değişimi
İnce ve kırılgan saçlar
Eklem ağrısı (kısa süreli)
El ve ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma
Vinblastine (Velban, Velbe, Velsar):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle testis, meme, baş ve boyun kanserleri, lenfoma ve ağırlıklı olarak el
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kan hücresi sayısındaki azalış
Ağız yaraları
Yorgunluk
Saç dökülmesi
Kabızlık veya karın sancısı
Vincristine (Oncovin, Vincasar PFS, Vincrex, vinkristin sülfat, VCR):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle lösemi, lenf ve çocukluklarda görülen kanserler için verilir
Ağız yaraları
Yorgunluk
Saç dökülmesi
Kabızlık veya karın sancısı
Vincristine (Oncovin, Vincasar PFS, Vincrex, vinkristin sülfat, VCR):
-İntravenöz (damar içine) olarak verilir (IV)
-Genellikle lösemi, lenf ve çocukluklarda görülen kanserler için verilir
Olası yan etkiler
(Bazılarının kısa süreli yan etkileri varken diğerlerinin uzun vadeli yan etkileri olabilir. Ya da bu yan etki yaşanmayabilir.)
Kabızlık
Yorgunluk
Saç kaybı veya incelme
Parmak veya ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma
Yorgunluk
Saç kaybı veya incelme
Parmak veya ayak parmaklarında uyuşma veya karıncalanma
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder