ORAL KANSER TEŞHİS TESTLERİ, RİSK FAKTÖRLERİ - Tercüme Sümeyye Akkaya

Oral kanserin semptomları insandan insana değişir. Tehlikeli olmayan diğer problemler çoğu kez semptomlara neden olabilir. Fakat oral kanserin başarılı tedavisinde erken teşhis önemli olduğu için eğer ağzınızda anormal bir alan fark ederseniz doktorunuza ya da dişçinize başvurun. Bunlar aşağıdakileri kapsar:

 

Leukoplakia, ağız boşluğundaki beyaz nokta ya da bölgelerdir. Leukoplakia'ların % 25'i kanseröz (kanserli) ya da prekanserözdür (kanser öncesi).  

 

Erythroplakia, kaşındığında kanayan, kırmızı,kabarık nokta ya da bölgelerdir. Erythroplakia'ların % 70'i kanseröz (kanserli) ya da prekanserözdür (kanser öncesi).

 

Erythroleukoplakia, aynı anda kırmızı ve beyaz bölgeleri olan noktalar

 

Oral kanserin diğer semptomları:

• Ağızda ya da boğazda iyileşmeyen yara
• Diş kaybı
• Boyunda,yüzde, çenede,yanakta,dilde ya da diş etinde şişlik ya da kabarıklık
• Rahatsızlık veren ya da tam oturmayan takma dişler
• Çiğneme, yutma ya da dil ya da çeneyi hareket ettirme zorluğu
• Geçmeyen nefes kokusu
• Açıklanamayan kilo kaybı

Bu semptomlar genellikle kanser olduğunuz anlamına gelmez. Fakat doğru teşhis başarılı tedavi şansını arttırmaya yardım ettiği için semptomları doktorunuzla tartışmak önemlidir. Ayrıca bu semptomlar başka bir sağlık probleminin habercisi olabilirler.

 

Erken teşhis başarılı tedavi şansınızı arttırdığı için, oral (ağız) kanserinde prekanseröz(kanser öncesi) lezyonların olabildiğince çabuk bulunması önemlidir.

 

ORAL KANSER TEŞHİS TESTLERİ

 

Kanseri işaret eden semptomlarınız varsa doktorunuz ya da dişçiniz yanak ve dudak içlerini, damak ve ağız tabanınızı,dilinizi ve boğazınızdaki lenf nodülünüzü muayene edecek. Sağlığınızı, geçmiş hastalıklarınızı ve diş prolemlerinizi sorgulayacak. Herhangi bir çeşit tütün kullanıyorsanız ya da kullandıysanız doktorunuza bunu söylediğinizden emin olun.

 

Eğer doktorunuz oral kanseri olduğunuzdan şüphelenirse, aşağıdaki testlerden biri ya  da birkaçı kanseriniz var mı, varsa yayıldı mı anlamak için kullanılır.

 

Biyopsi

Testler esnasında herhangi bir anormallik bulunursa küçük bir doku örneği ya da parça (biyopsi) alınır. Biyopsi anormal bölgenin kanser olduğunu anlamak için tek güvenli yol olduğu için önemlidir. Biyopsi aşağıdaki yöntemlerle elde edilir:

• Fırça biyopsi ya da eksfoliyatif sitoloji: Anestezi gerektirmeyen ve acı vermeyen yeni bir biyopsi türüdür. Doktor ya da dişçi fırçayı alan üzerinde çevirir, kaşıntı ya da noktasal kanama gerçekleşir. Alandan hücreler alınır ve bir patoloji uzmanı tarafından mikroskop altında incelenir. Eğer sonuçlar ikna edici değilse ya da kanseri işaret ediyorsa insizyonel biyopsi tamamlanacaktır.
• İnsizyonel biyopsi: Gelenekesel, en çok kullanılan biyopsi türüdür. Doktor ya da dişçi kanser olduğu şüphelenen dokunun tamamını ya da bir parçasını cerrahi olarak alır. Genellikle bu prosedür doktor muayenehanesinde ya da klinikte bölgesel anestezi ile uygulanır. Fakat tümör boğaz içinde ise biyopsi ameliyathanede genel anestezi ile uygulanır.
• Fine-needle-aspiration biyopsy (FNA) (ince iğne aspirasyon biyopsisi): Eğer hastada hissedilen boyun şişliği varsa kullanılan biyopsi türüdür. Bu prosedürde ince bir iğne bölgeye batırılır. Hücreler çekilir ve mikroskop altında incelenir.
• Mukozal boyama: Toluidine mavisi O olarak adlandırılan mavi boya kanser olduğu şüphelenen bölgeye uygulanır. Eğer durulamadan sonra mavi kalan bölgeler varsa muhtemelen daha sonra biyopsi ile incelenirler.
• Kimyasal parlaklık ışığı: Zayıf asit solüsyonu ile ağzınızı çalkaladıktan sonra ağzınız özel bir ışık ile muayene edilir. Sağlıklı hücreler ışığı yansıtmazken kanserli hücreler yansıtır.
• Görüntüleme testleri:

                         - CT  ya da CAT (bilgisayarlı tomografi) taraması

                         - PET (pozitron emisyon tomografi) taraması

                         - MRI (manyetik rezonanslı görüntüleme) taraması

                         - Göğüs ve diş röntgeni

                         - Baryum yutma: Ayrıca üst GI(gastrointestinal) serisi de denilir, bu röntgen serisinde ne kadar iyi yuttuğunuz    incelenerek ösafagus ve midede olabilecek diğer kanserleri aranır.

                         - Endoskopi

 

Eğer risk grubundaysanız ve semptomlarınız yoksa kanser görüntüleme testleri yapılan önemli tıbbi testlerdir. Başarılı tedavi şansının yüksek olduğu ilk aşamada kanseri tespit etmeye yardımcı olurlar.

 

Oral kanser için en önemli görüntüleme yöntemlerinden birisi her yıl dişçiniz tarafından yapılan boğaz muayenesidir.  Dişçinizin ağız, baş ve boyun görüntülemesini herbir testin parçası olarak uyguladığından emin olun. Ayrıca düzenli checkuplarınızda doktorunuzdan boyun ve baş incelemesi isteyebilirsiniz.

 

Ağzındaki olağandışı ve anormal bölge, ağrı ve şişlikleri doktorunuza ya da dişçinize söyleyin. Muayeneler arasında ağzınızı kontrol etmek için ayna kullanın

 

ORAL KANSERİN RİSK FAKTÖRLERİ

 

Oral kanser olma olanağını arttıran herşey birer risk faktörüdür. Başlıca oral kanser risk faktörleri:

 

Tütün kullanımı: Oral kanseri olan çoğu insan herhangi bir çeşit tütün kullanır. Alışkanlığın süresi ve tütün miktarına göre risk artar. Özellikle pipo içmek dudak ve damak kanseri riskini arttırır. Tütün çiğneyen ya da koklayan insanlarda diş eti, yanak ve dudak kanseri gelişir. Sigara içen biriyle yaşamak ya da sigara içen ortamda çalışmak ikincil ya da pasif içiciliğe neden olur ayrıca riski arttırır.

 

Alkol: Oral kanser olan çoğu insan her hafta 21'den fazla alkollü içecek tüketen ağır içicilerdir. Alkol ve sigara tüketen insanların oral kanser olma şansı alkol tüketmeyenlere göre 6 kat fazladır. Tütün ve alkol kullanımının birleşimi özellikle tehlikelidir.

 

Diğer risk faktörleri:

• Cinsiyet: Oral kanser olan her 3 kişiden 2'si erkektir
• Irk: Afrikalı Amerikalılarda risk daha yüksek
• Yaş: Bu kanserler sıklıkla 45 yaşın üzerindeki insanlarda görülür
• Uzun zaman güneşe maruz kalma (dudak kanseri)
• Bol gelen takma dişlerin neden olduğu uzun vadeli kaşınma
• Yetersiz beslenme, özellikle sebze ve meyve açsından zayıf olan diyetler
• Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar
• İnsan papilom virüsü hastalığı (HPV)
• Daha önceki baş ve boyun kanseri
• Radyasyona maruz kalma
• Lichen planus hastalığı, ağız çizgisi hücrelerini etkiler
• Mate içme, Güney Afrikada görülen bir çeşit kutsal ağaçtan yapılan içecek
• Betel tütünü çiğneme, Asyada görülen bir çeşit uyarıcı

 

Risk faktörlerini taşıyan her insan oral kanserine yakalanmaz. Fakat eğer risk faktörleriniz varsa bunları doktorunuza danışmalısınız.

Kaynak: http://www.mdanderson.org/patient-and-cancer-information/cancer-information/cancer-types/oral-cancer/symptoms/index.html

Zafer Hikayeleri Ağız Kanseri --Çeviri: Nazan Öner

Son üç yıl içinde kansere yakalanmış bir sürü inanılmaz insanla tanıştım. Kanser tanısı yeni konulmuşlarda vardı, kurtulmayı başarıp yirmi yada üzere yıldır yaşamayı başaranlar da vardı. Sevgiyle destek veren bakıcıla, aile üyeleri, arkadaşlarla tanıştım. Doktorlar, cerrahler ve araştırmacılarla da tanıştım. Birçoğu blogumda konuk olmak istedi..., fakat kaynakları hakkında yazmaktan çok hikayelerini paylaşmak istiyorlardı. Bu mesajların bana verdiği ilhamı sizlere de vereceğini  umuyorum. Aşağıdaki mesaj ağız kanserine karşı bilinçlendirme sitesi olan SixStepScreening.org'un kurucusu  ve aynı zamanda dil kanserinden kurtulmayı başarmış Eva Grayzel’den geldi.

Bir annenin kendisini çocuklarından daha fazla önemsemesine sebep olan neydi? Bir aydır dilimde bir yara vardı, önemsemedim, herşey dilimdeki yaradan daha önemli ve öncelikliydi. Sonunda bir ağız cerrahına insizyonel biyopsi yaptırdım. Sonuç 'Hyperkeratosis' ; hissizleşmeye benzeyen deride sertleşme olduğu söylendi. Endişelenmeye gerek yok alt tarafı deride sertleşme !! İki yıl boyunca başka belirti olmadı. Ağız kanserinde ilk safha genellikle asemptomatiktir. Kendi kendimize fark edemiyebiliyoruz fakat dişçilerimizin eğitimli gözüyle teşhis edilebiliyor.

Ve ağrılar geri geldi. Diş hekimi ve ağız cerrahı arasında gidip gelmeler başladı; jeller, ağız çalkalama suları, tahrişi azaltmak için diş tıraşları, yine tahrişi azaltmak için gece boyunca taktığım dişlerimi kaplayan plastik tutucu. Günler geçiyordu ve çok az bir değişiklik olmuştu. Diş hekimim ya da ağız cerrahım ağız kanserininde ihtimallerden biri olduğundan bahsetmiş olsaydı, boğazımdaki ağrıların daha da arttığı göz önüne alındığında daha proaktif olurdum.

Sekiz ay sonra dayanılmaz bir kulak ağrım oldu, kulak zarıma suyla yıkama tedavisi yapıldı. Bütün gece gözyaşları içinde acılar içerisinde uyumaya çalıştım. Alacağım cevaplardan umudum olmasa da ağız cerrahıma gittim. Doktorun cevabı 'bir sonraki adımımız bir biyopsi daha yapmak olacak' oldu. Bu doktorla geçirilen dokuz aylık tedavi sürecinden sonra ilk defa cevaplarımı başka yerlerde aramam gerektiğini düşünmeye başladım.

Bir aile dostum Tıp Merkezine gitmemi ve NYC'daki Sinai Hastehanesinde çalışan baş ve boyun cerrahisi bölüm şefi De Mark Urken'i tavsiye etti. Dilimdeki kanserden habersiz NYC yollarındaydım. Dr Urken boğazımda büyümüş bir beze farketti, dilimin kenarlerındaki yaraları inceledi, diğer klasik prosedürlerden yapıldıktan sonra ileri aşamada ağız kanseri olduğumu söyledi.

Tabii ki şok oldum. Beslenmeme dikkat ediyordum, sporumu yapıyordum, ağız kanseri olma riskim yoktu. Borun diseksiyonumun ve kısmi dil rekonstrüksiyonumunda yapıldığı ameliyatımı oldum. Kurtulabilme ihtimalimin %15 olduğu söylendi. Radyasyon sırasında , ölüm ve yaşam arasındaki ipin üstünde yürürken, çocuklarımın beni nasıl hatırlayacağını  düşünmek hem güzel hem de acı vericiydi. Hiçbirşey yapmadan oturup bekleyen bir anne olarak değilde, başkalarının hayatında bir fark yaratan anne olarak hatırlanacaktım. Hayatta ikinci bir şans verilirse hemen çalışmaya başlayacaktım. İlk önce evde, çocuklarımla başladım.

Ben anlatmazsan çocuklarım fark yaratmak için yaptıklarımı nasıl bilebilir? Yardım kutumuz ile bir gelenek başlattık. Hergün kutuya para atarak birinin hayatına nasıl ışık tuttuğumuzu ya da birilerinin bizim hayatımıza nasıl ışık tuttuğunu konuşuyorduk. Yardım kutusu hem yardım etme değerlerimle yüzleşmeme vesile oldu hemde yardıma ihtiyacı olanlara ulaşmamı sağladı.

Minnettar olduğum bir diğer aile geleneğimiz de her gece iyi geceler öpücüğü vermeden önce çocuklarıma dua etmekti. Dünyada eleştirmek bu kadar kolayken sevdiğimiz şeylere dua etmek, şükretmek bu kadar zor olabiliyordu?? Uyumaları için ihtiyacı olan herşeyi olan; sevgi, güven, dua.. çocuklarımın uyumaları artık iki saat yerine iki dakika alıyordu. Bir gün oğlum beni kimin kutsadığını sordu. Hiç kimse ! O gece kafama ellerini koydu ve beni kutsadı. Bu jest ruhumda ömür boyu unutmayacağım bir iz bıraktı. Hangi yaşda olduğunuz, hangi eğitimi aldığınız ya da hangi meslekten olduğunuz farketmez başkalarının hayatını zenginleştirebilir veya onlar için dua edebilirsiniz. Yaşadıklarımın başkalarınında başına gelmemesi için SixStepScreening.org sitesinde hem bu hastalığa yakalananları bilinçlendirmek hem de dişçilerimizi bilinçlendirmeyi amaçladım. Ayrıca, çocuklar içinde aile içinde kanser vakası olması halinde anlayabilmelerine yardımcı olabilecek iki kitap yazdım. Örnek sayfalar için Talk4Hope.com'u ziyaret edebilirsiniz.

Defalarca kendi kendime ' Niye ben?' diye sordum, bir arkadaşımsa ' neden sen olmayasın' dedi. Sitede paylaştığım tecrübelerin asıl amacı eğitmekten çok benden öncekiler için bir hikaye benden sonrakiler için ise bir zorunluluk olan bilinçlendirmek. Kanser teşhisi konulmasının üzerinden on üç yıl geçti.

SixStepScreening.org 'u kuran Eva Grayzel sitesinde altı adımda ağız kanser taramasını ve ağız kanserine karşı nasıl bilinçlenebilceğimizi anlatmaktadır. Eva'ya Ağız Kanseri bilincini arttırmada bütün yaptıkları için teşekkür ederiz. Erken teşhis hayat kurtarır.

Kaynak:

http://cancerhawk.com/share-your-story

Ağız Kanseri Taraması Yaptırın --Çeviri: Nazan Öner

Ağız kanseri (ağız, dil, bademcik ve boğaz kanseri) tekrar artmaya başladı. Son beş yılda Ağız Kanserinin görülme oranı arttı ve bu yıl ABD'de yaklaşık 40000 yeni vakanın teşhis edilmesi beklenmektedir. Ağız Kanseri artık nadir görülen kanserler arasında düşünülmemektedir.

Ağız Kanserine ne sebep olur?

Sigara içmek, tütün çiğnemek, oral sex ile geçen HPV bilinen birkaç sebeptir.

Prognoz (hastalık sonucunun tahmini) nedir?

Herhangi bir kanserde olduğu gibi, prognoz hastalığın teşhis ve tedavi sırasındaki ilerlemesine bağlıdır. Fakat erken teşhisle Ağız Kanserinde % 80-90 oranında hayatta kalma oranı vardır. Daha sonraki safhalardaki teşhislerdeki oran % 45'e düşmektedir.

 

Ağız Kanseri için herhangi tarama şekli varmıdır? EVET!

 

Tıpkı mamogram, kolonoskopi gibi Ağız Kanseri tarama testleri ile semptomlar oluşmadan önce kanser hücre oluşumları tanımlanabilir.

 

Ağız Kanserini kendi kendimize teşhis etmemiz zor olacağından dişçimizden ağız Kanseri taraması yapmasını isteyiniz, şüphesiz doktorunuz ağız, baş ve boynunuzdaki değişiklikleri daha kolay görebilir/hissedebilir.

Eğer aşağıdaki belirtilerden herhangi biri sizde veya tanıdıklarınızda varsa hemen diş hekiminize yada doktorunuza başvurunuz:

- Ağzınızda bir yada iki haftadan uzun süren yara veya lezyon

- Yanağınızda bir şişlik yada kalınlaşma

- Diş etleri, dil, bademcik veya yanak yada ağız içinde beyaz veya kırmızı leke/ben

- Boğaz ağrısı yada boğaza bir şey takılmış hissi

- Çiğneme veya yutma güçlüğü

- Çene veya dili hareket ettirme zorluğu

- Dilde yada ağzın herhangi bir yerinde uyuşma

- Takma dişlerin çenede şişliğe yada rahatsızlık vermeye başlaması

- Ses kısıklığı

Kaynak

http://cancerhawk.com/2012/06/21/get-your-oral-cancer-screenings

http://oralcancerfoundation.org/