Halsizlik ve yorgunluk arasında fark var! Yoğun bir günün ardından yorgun hissedebilirsiniz ama çoğunlukla dinlenme ve güzel bir uykuyla ertesi gün normal ritminize dönersiniz. Halsizlik, enerji eksikliğidir ve daha devamlı bir durumdur.
Çoğu kişi halsizliği zayıf, bezgin, bitkin, ağır, kendini yavaş hissetmek olarak tarif eder. Ve dinlenme her zaman işe yaramaz. Pek çok insan tedavi sırasında ve sonrasında haftalar hatta aylar sonra bile halsizlik hissettiğini söylüyor.
Nedenleri:
· Kemoterapi: Uzunluğu kişiden kişiye değişir bazı kişilerde birkaç gün bazılarında uzun sürelidir. Vincristine, vinblastine, and cisplatin türü ilaçlar halsizliğe sebep olabilir.
· Radyasyon terapisi: Zamanla artan halsizliğe yol açabilir. Genelde tedavi bittikten 3-4 hafta sonra sonlanır ama bazen 2-3 ay sürebilir.
· Kemik İliği Nakli: Bu agresif tedavi türü 1 yıla yaklaşan halsizlik etkisi yapabilir.
· Biyolojik Tedaviler: Sitokinler uzun sureli halsizliğe sebep olabilir.
Diğer Faktörler:
· Anemi: Yaklaşık her 10 hastadan 7’sinin yaşadığı bir durum kansızlık.
· Kombinasyon Tedavi: Birden fazla tedavi uygulaması
· Tumörden kaynaklı hüpermetaboli: Normal hücrelerin ihtiyacı olan besinleri tümör hücrelerinin tüketmesi ve sonrasında gelen iştah kaybı ve halsizlik.
· İştah kaybı: tedavi yan etkileri bulantı, ağız yaraalrı, tat değişiklikleri ve ishal kaynaklı
· Hipotiroid: Tiroid bezlerinin yavaş çalışması. Boyunda lenf nodlarına yapılan radyasyon tedavisi sonrası sık görülür.
· Yan etkileri kontrol için kullanılan ilaçlar.
· Ağrı
· Çok şey yapmaya çalışmak: Günlük rutinizi değiştirmeniz azaltmanız gerekecektir.
· Stres: Hastalıkla baş etme ve bilinmeyenin verdiği stress ya da etrafınızdakielerin beklentilerine cevap vermeye çalışmanın.
· Depresyon. Bu konuda bir uzmana danışılmalıdır.
· Uyku Problemleri.
Halsizlik birden ortaya çıkabileceği gibi yavaş yavaş da görülebilir. Aynı tip tedavi alan hastalar halsizliği farklı şekillerde yaşayabilir.
Nasıl Başa Çıkabilirim?
Rahatlayın. Rahatlamak ve sıkıntınızı atmak için meditasyon, dua, yoga, görsel imaj ya da başka yöntemler kullanabilirsiniz.
İyi yiyin ve için. 3 büyük öğün yerine 5-6 küçük öğün tercih edin. Her gün en az 8 bardak su veya sıvı tüketin.
Vücudunuzun kendisini onarmasına yardım edecek yeterli protein almaya dikkat edin. Genel olarak her 1 kilo için 1 gram protein, kısaca 60 kiloysanız günde 60gr protein tüketmeniz.
Dinlenmeye zaman ayırın. Gün içinde dinlenmek ve kısa süre kestirmek iyi gelebilir.
Pek çok insan uzun süreli uyku yerine 10-15 dakikalık kestirmelerin daha dinlendirici olduğunu söylemektedir. Kısa kestirmeler gece daha iyi uyumanızı da sağlar.
Yardım alın. Halsizlik hissettiğinizde aile bireyleri ya da arkadaşlarınızdan yardım isteyin. Ev işlerinde yardım edebilecekleri gibi sizi doktora götürüp getirebilirler. Ayrıca alışverişte de yardım edip yemeniz ya da dondurup saklamanız için yemek yapabilirler.
Konuşun. Sizinle aynı yoldan geçenler başa çıkma yolları konusunda öneriler verebilir.
Aşrırı sıcak ve ya soğuk ortamlardan kaçının.
Her gün nasıl hissettiğinizi günlüğe yazın. Bu zamanınızı en iyi biçimde kullanmanıza yardımcı olacaktır.
Doktorunuzla konuşun. Halsizliğinizi azaltacak, kendinizi daha iyi hissettirecek, iştahınızı artıracak ilaç yazabilir. Halsizliğiniz kansızlıktan kaynaklanıyorsa buna yönelik tedavi verebilir.
Mutlaka egzersize vakit ayırın. Sayısız faydaları var ayrıca uyku süzeninize ve kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır.
Stresle başa çıkmak
- Beklentilerinizi gözden geçirin. 10 maddelik listeniz varsa 2’ye indirin mesela. İki şeyi bitirmek size güven duygusu verecektir.
- Başkalrının size anlamasını sağlayın. Kendilerini sizin yerinize koyup halsizliği anşayabilirlerse daha yardımcı olacaklardır.
- Derin nefes teknikleri, müzik rahatlamanıza yardımcı olacak şeylere odaklanın.
- Hoşunuza giden ve az enerji gerektiren aktivitelere sarılın.
Kaynak:
ONS PEP card for Fatigue 2005
NCCN Guidelines for Cancer Related Fatigue 2010
Berger, A.M. (2009) Update on the State of the Science: Sleep-Wake Disturbances in Adult Patients with Cancer. Oncology Nursing Forum Vol. 36, No 4, P E165-177.
Mustian,K.M. et al. Effect of YOCAS yoga on sleep, fatigue, and quality of life: A URCC CCOP randomized, controlled clinical trial among 410 cancer survivors. J Clin Oncol 28:15s, 2010 (suppl; abstr 9013)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder