Eksternal Radyasyon Tedavisi Çeşitleri
Seans sayısı ve verilen toplam radyasyon dozu pek çok faktöre bağlıdır. En sık X ya da Gamma foton ışınları şeklinde uygulanır.
Çizgisel (lineer) Hızlandırıcı
|
LINAC denilen yüksek enerjili radyasyon veren bir makine kullanılır.
|
A) 3-boyutlu konformal radyasyon tedavisi (3D-CRT):
En sık kullanılan tiptir. Çok gelişmiş bir bilgisayar yazılımı ile ayrıntılı hesaplanmış hedef bölge radyasyon tedavisidir.
B) Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (IMRT):
3 boyutlu planlama ve dinamik çok yapraklı kollimatör sistemleri ile radyasyon demet yoğunluğu değiştirilerek tümörlü dokuya maksimum doz verilir ve radyasyona duyarlı normal dokular korunur. Bu teknikte radyasyon yoğunluğu demet boyunca değiştirilerek inverse tedavi planlama algoritmaları uygulanır. Özellikle beyin, baş-boyun tümörleri, meme, prostat kanserleri tedavisinde kullanır.
C) Görüntü kılavuzluğunda radyoterapi (Image-guided radiation therapy (IGRT)):
Tedavi görüntüleme incelemeleriyle (BT, MRI veya PET) birlikte uygulanır. Bu incelemeler tedaviye bağlı tümör boyutlarında ve yerleşimindeki değişiklikleri saptamak ve gerek duyulduğunda hastanın pozisyonu ve planlanan radyasyon dozunu değiştirebilmek için bilgisayara girilir.
D) Tomoterapi:
Tomoterapi, B ve C şıkkı tedavilerin birleşimi görüntü-kılavuzluğunda yoğunluk ayarlı radyoterapidir. Tomoterapi cihazı BT görüntüleme ve radyasyon makinesi karışımı bir araçtır. Tümör görüntüleri tedavi seansından hemen önce elde edilerek tümörün kesin olarak hedeflenmesine ve normal dokunun korunmasına olanak sağlar.
E) Stereotaktik radyocerrahi:
Sadece sınırları düzgün, küçük tümörlerde kullanılabilir. En sık beyin ve omurilik tümörlerinin tedavisinde ve beyin metastazlarında uygulanır. İleri derecede hassas görüntü-kılavuzlu tümör hedefleme ve hastaya pozisyon verme sağlanır. Normal dokulara fazla zarar vermeden yüksek doz radyasyon verilebilir. Yüksek doz radyasyonun doğru bir şekilde uygulanabilmesini sağlamak için hastayı tedavi sırasında hareketsiz kılacak bir kafa maskesi vb. kullanilabilir.
F) Stereotaktik vücut radyasyon tedavisi:
CyberKnife olarak da adlandırılır. 3D-CRT'ye göre daha az sayıda seans, daha ufak radyasyon alanları ve yüksek dozlar kullanarak uygulanır. SBRT karaciğer ve akciğerlerdeki tümörler dahil olmak üzere, sadece küçük, izole tümörlerin tedavisinde kullanılabilir.
G) Proton tedavisi:
Foton ışığı yerine proton ışınları kullanımıdır. Teorik olarak, protonların kullanımı tümöre daha yüksek dozda radyasyon iletilmesine olanak tanıyarak normal dokuların maruz kaldığı radyasyon miktarını azaltır.
H) Diğer yüklü parçacık ışınları:
Elektron ışınları cilt kanseri ya da vücut yüzeyine yakın yüzeysel tümörlere radyasyon vermek için kullanılır, dokunun derinliklerine kadar ulaşamazlar.
İnternal radyasyon tedavisi (Brakiterapi)
Diğer adı 'brakiterapi'dir. Vücüda yerleştirilen radyoaktif maddeler yoluyla radyasyon verilmesidir.
Brakiterapi’de radyoaktif izotoplar minik misketlerin ya da “tohum”ların içine yerleştirilir. Bu tohumlar iğne, kateter gibi bir taşıyıcı cihazla tümör bölgesine yerleştirilir.
Yerlerinde bırakılırlarsa birkaç hafta ya da ay sonra izotoplar tamamen bozunarak tüm radyasyonlarını tüketmiş olur. Örneğin İnterstisyel brakiterapide prostat gibi tümör dokusuna yerleştirilen radyasyon kaynağı kullanılır. İntrakaviter (boşluk içi) brakiterapide cerrahi bir boşluğa ya da göğüs boşluğuna, tümörün yakınına bir kaynak yerleştirilir. Göz içindeki melanomun tedavisi için uygulanan episkleral brakiterapi’de göze iliştirilen bir kaynak kullanılır.
Düşük doz hızlı tedavi günlere yayılan bir sürede devamlı düşük-doz radyasyon alırlar.Yüksek doz hızlı tedavi vücuda yerleştirilen iletim borularına bağlı bir robotik cihaz tümörün içine veya çok yakınına bir ya da daha fazla radyoaktif kaynağa kılavuzluk yapar, ve her tedavi seansının sonunda bu kaynakları geri çıkartır. Geçici brakiterapide radyasyon kaynaklarını iletmek için borular (kateterler) veya diğer taşıyıcılar kullanılır ve hem bunlar hem de radyasyon kaynakları tedavi sonrası dışarı çıkarılır. Tek başına ya da çevredeki normal dokuları korurken tümöre “takviye” radyasyon vermek için eksternal ışın radyasyon tedavisine ek olarak uygulayabilir.
Yüksek-doz-hızlı tedaviye bir örnek memeyi koruyan ameliyatların uygulandığı meme kanserli hastaların tedavisinde araştırılan MammoSite sistem’dir.
Kalıcı brakiterapide kaynaklar cerrahi olarak vücuda takılır ve tüm radyasyon bitsede orada bırakılır. Bırakılan ve üzerinde radyoaktif izotopların bulunduğu materyal hastaya herhangi bir rahatsızlık ve zarar vermez. Kalıcı brakiterapi bir çeşit düşük doz hızlı brakiterapidir.
Sistemik radyasyon tedavisi
Sistemik radyasyon tedavisinde hasta, radyoaktif iyot veya maddeyi oral ya da enjeksiyon yoluyla alır.
Radyoaktif iyot (131I) bazı tiroit kanserleri için kullanılır. Tiroid hücreleri radyoaktif iyodu tutarlar. Radyoaktif maddeye iliştirilmiş antikor, tümör hücrelerinin yerlerini belirleyerek ve onları öldürerek kanda hareket eder.
İbritumomab tiuxetan (Zevalin) isimli ilaç B-hücreli non-Hodgkin lenfomanın (NHL) bazı tiplerinin tedavisi için FDA tarafından onaylanmıştır. Bu ilacın antikor kısmı B lenfositlerinin yüzeyinde bulunan bir proteine bağlanır.
Tositumomab ve iodine I 131 tositumomabın (Bexxar) tedavide birlikte kullanımı bazı NHL tiplerinin tedavisi için onaylanmıştır. Bu tedavi şeklinde, hastaya ilk önce radyoaktif olmayan tositumomab antikorları verilir, ardından 131I iliştirilmiş tositumomab antikorları ile tedavi gerçekleştirilir.
Farklı kanser tipleri için diğer pek çok sistemik radyasyon tedavi ilaçları halen klinik deneylerle araştırılmaktadır. Bazı sistemik radyasyon tedavisi ilaçlarıö Samarium-153-lexidronam ve strontium-89 chloride gibi radyoaktif ilaçlar, kemik metastazına bağlı ağrıları giderir.
Kaynak:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder