Meme Kanseri Nedeniyle Memesi Alınan Kadınlarda Psikolojik Destek - Dr. Zeynep Armay Psiko-Onkolog

Her fiziksel hastalık ve cerrahi girişim gibi mastektomi uygulaması da kişide zorlanma yaratan ve psikososyal krize yol açan bir durumdur.

Mastektomi genel olarak, diğer fiziksel hastalıklarda da görülen psikolojik tepkilere, alttaki hastalıkla ilgili endişelere, cerrahi girişimle ilgili narsisistik zedelenmeye ve memenin kadınlık ve cinsellikle ilgili sembolik anlamıyla bağlantılı özgül kaygılara yol açma potansiyelindedir. Diğer bir deyişle, mastektomi, ciddi boyutta bir kayıp yaşantısı ile birlikte kişinin işlevlerini, beden imajını, özgüvenini, kendi vücudunu algılayışını, psikolojik durumunu ve çevre ile ilişkilerini etkiler. Ayrıca; çeşitli kaygılara ve korkulara yol açabilir. Bunlar, yakınlardan ve çevreden ayrılma kaygısı, estetik kaygıların yol açtığı sevgi, ilgi, destek ve onayı kaybetme korkusu, temel işlevlerini, vücut üzerinde denetimini kaybetme kaygısı olarak sıralanabilir.

Hastalık öncesi yaşam tarzı dolayısıyla (sigara ve alkol kullanımı, çelişkili cinsel yaşantı vs.. gibi) suçluluk duyguları ve cezalandırma korkusu da görülebilir. Meme kanseri ve mastektominin yol açtığı bir diğer önemli kaygı da hastalığın nüks etmesine yöneliktir. Bu tür kaygılar yaşayan bir hastada, şok kaygı, depresyon, kızgınlık, inkâr, yansıtma, patolojik bağımlılık, öfkeli direnç ve psikolojik gerileme gibi çeşitli davranışsal ve duygusal tepkiler gelişir. Mastektomi uygulamasında, kanser-organ  kaybı bağlamında tedavi sonrası beden imajıyla ilgili kavramlar daha sıklıkla gündeme gelir.

Cerrahi müdahale öncesinde hastanın psikiyatrik yönden hazırlanması oldukça önemlidir. Ameliyat öncesinde hastaya kaygısını arttırmayacak şekilde hastalığının ne olduğu, ameliyatın  içeriği ile olası komplikasyonları ve hastanın kendine yardım  için ne yapabileceği açıklanmalıdır.

Mastektomi sonrası en yaygın olarak görülen psikiyatrik bozukluklar şunlardır:

·         Depresyon ve kaygı bozuklukları

·         Uyum güçlükleri

·         Cinsel sorunlar

·         Fobik Tepkiler

·         Organik beyin sendromu

Kanseri yaşamak ve buna  organ  kaybının eşlik etmesi, uyum güçlüğünü ve sosyal izolasyonu ve etiketlenmeyi arttırmaktadır. Ameliyat öncesi; kaygısını  ifade edemeyen ve sürekli olarak baskılayan kişilerde çaresizlik, umutsuzluk tepkisinin daha sık geliştiği bildirilmiştir.

Aile bireyleri ve yakınların davranışları ve yaklaşımları her aşamada önem taşır ve belirleyici rol oynar. 

Hastalığın tüm aşamalarında alınacak psikolojik destek ve tedavinin uyuma, genel sağlığa etkisi oldukça büyüktür.

Zeynep Armay, PhD -

Klinik Psikolog, Psiko-onkolog

Humanite Psikiyatri & Tip Klinigi

General Secretary
Turkish Psychosocial Oncology Society