Kemoterapinin A-B-C'si Bölüm I

Önceki yazım gibi National Cancer Institute (NCI) internet sitesinde bulduğum soru-cevap şeklinde bir kitapçıktan çeviri. Biraz uzunca olduğu için 2 bölümde yayınlıyorum. 

Kemoterapi belki de bu hastalığın en zorlu süreci, umarım burada paylaştığımız bilgiler faydalı olur. 


Sağlıkla kalın,
ET

Kemoterapi nedir?

Basitçe kanserin ilaçla tedavisi demektir. Kemoterapi yerine bazen kısaltılmış olarak kemo sözcüğünü de duyabilirsiniz. İlk kemoterapi uygulaması 1950’lerde yapılmıştır.

Kemoterapi nasıl kullanılır? Kemoterapi tek tedavi şeklim mi olacak?

Bazen kemoterapi kanser tedavisinde tek seçenek olabilir. Ama çoğunlukla ameliyat, radyoterapi yada immumoterapi ile birlikte uygulanır.

Kemoterapi kullanım şekilleri:

·         Neo-adjuvan kemoterapi:Ameliyat ve ya radyoterapi öncesi tümörü küçültmek için.

·         Adjuvan kemoterapi: Ameliyat ve ya radyoterapi sonrası kalan kanser hücrelerini yok etmek için.

·         Radyasyon tedavisi veya immünoterapiye destek olarak. 

·         Nüks eden (tekrarlayan) kanser veya vücudunuzun diğer bölgelerine yayılan metastatik kanserlere yönelik.


Kemoterapi nasıl etkili olur?

Hızla büyüyen ve bölünen kanser hücrelerinin büyümesini durdurarak ve yavaşlatarak etki yapar.

Aynı anda, hızlı büyüyen sağlıklı hücrelere, ağzınızı, bağırsaklarınızı döşeyen ya da saçınızı uzatan sağlıklı hücrelere de zarar verebilir. Sağlıklı hücrelere verdiği zarar kemoterapinin yan etkisidir. Bu yan etkiler çoğunlukla kemoterapi sonrası azalır ya da kaybolur.

Kemoterapi ne yapar?

Bugün kullanılan 100’den fazla kemoterapi ilacı var. Kanserinizin tipine ve ne kadar ilerlemiş olduğuna bağlı olarak kemoterapi;

a.    Kanseri iyileştirir - Kanser hücrelerini vücudunuzda tespit edilemeyecek ve tekrar büyüyemeyecekleri şekilde yok eder.

b.    Kanseri kontrol eder – Kanserin yayılmasını engeller, büyümesini yavaşlattır ve metastaz yapan kanser hücrelerini yok eder.

c.    Kanser semptomlarını hafifletir (hafifletici tedavi de denir) – Ağrı ve basıya yol açan tümörü küçültür.


Doktorum hangi kemoterapi ilaçlarını kullanacağıma nasıl karar verir?

Aşağıdaki noktaları göze alarak:

1.    Kanserinizin tipi. Bazı kemoterapi ilaçları pek çok kanser çeşidinde kullanılır. Diğerleri ise bir ya da iki tip kanser için kullanılır.

2.    Daha önce kemoterapi alıp almamamış olmanız.

3.    Şeker ve kalp hastalığı gibi hastalıklarının olup olmaması.

Kemoterapi nerede yapılır?

Kemoterapiyi hastanede yatarken, evde, bir klinikte ya da bir hastanenin gündüz bakım servisinde (gece hastanede kalmak zorunda olmadan) alabilirsiniz. Kemoterapiyi nerede alırsanız alın, doktorunuz yan etkileri gözlemleyip gerekli ilaç değişikliklerini yapacaktır.

Ne sıklıkta kemoterapi alacağım?

Kemoterapi için tedavi planları değişkendir. Ne sıklıkta (günlük, haftalık, aylık) ve ne kadar süre kemoterapi alacağınız şunlara bağlıdır:

     I.        Kanserinizin tipi ve ne kadar ilerlemiş olduğu,

   II.        Tedavinin amacı (kanseri iyileştirmek, büyümesini kontrol altına almak veya semptomları hafifletmek)

  III.        Kemoterapinin tipi

  IV.        Vücudunuzun kemoterapiye cevabı.

Kemoterapiyi kürler (cycle) halinde alabilirsiniz!

Bir “kür” nedir: bir kemoterapiyi bir dinlenme döneminin izlemesidir. Örneğin bir haftalık bir kemoterapi sonrası üç haftalık bir dinlenme dönemi olabilir. Bu dört haftalık bir kürü oluşturur. Dinlenme dönemi vücudunuza yeni sağlıklı hücreler oluşturma şansı verir.

Kemoterapinin bir dozunu atlayabilir miyim?

Bir kemoterapi uygulamasını atlamak iyi değildir. Ancak bazen doktorunuz kemoterapi çizelgesini değiştirebilir. Bu durum sizde görülen yan etkilere bağlı olabilir. Bu durumda doktorunuz ne yapacağınızı ve ne zaman yeniden tedaviye başlayacağınızı size açıklayacaktır.

Kemoterapi nasıl uygulanır?

Kemoterapi pek çok değişik yoldan uygulanabilir.
    
     Enjeksiyon:

     Alttaki resimde bir örneğini görebilirsiniz. Grip aşısı yapılır gibi kemoterapi kolunuz, uyluğunuz, kalçanızdaki kas içine ya da karnınızda cilt altındaki yağlı bölgeye tek enjeksiyonla yapılır.
Enjeksiyon yöntemiyle kemoterapi uygulaması
Atardamar içine (Intra-Arteryal):

     Bu yöntemde kateter cerrahi müdahele ile atardamar içine yerleştirilmektedir. Böylece doğrudan hastalıklı bölgeye ilaç verilmektedir. Günümüzde bu yöntem, daha çok karaciğer metastazlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Kanama ve pıhtı atma gibi yan etkileri olabilir.
 
    
    Periton içine (Intra-Peritoneal):

     Kemoterapi doğrudan periton boşluğu içine uygulanır (bu alan bağırsaklar, mide, karaciğer ve yumurtalıklar gibi organları içerir).
     Kalın barsak veya yumurtalık tümörlerinin karın içine yayılımlarının tedavisinde veya habis hastalıklara bağlı karın içinde biriken sıvının tedavisinde kullanılır. Doğrudan özel iğneler veya cerrahi olarak yerleştirilen kateterler ile uygulanır.
    
    Toplardamar içine (IntraVenöz)

    Kemoterapi doğrudan bir toplardamara verilir. Günümüzde en sık kullanılan yoldur. Kemoterapi ilacı toplardamar içine iğne, kanül, kateter gibi araçlar yerleştirilerek uygulanır.
IV yoluyla kemoterapi uygulaması
Topikal

      Kemoterapi krem şeklinde cildinize sürülür. Kullanım kolaylığı önemli bir avantajıdır. Emilim yavaş olduğu için, yan etkiler intravenöz uygulamaya göre daha azdır. Fakat, kemoterapötik ilaçların çoğunun bölgesel ciddi reaksiyonlar yapması nedeni ile, bu yol sık olarak kullanılamamaktadır
     
      Oral (Ağızdan)

Kemoterapi hap, kapsül veya sıvı şeklinde yutulur. Kullanım kolaylığı ve hastaların daha iyi uyum sağlamaları nedeni ile tercih edilmektedir. Fakat, ilaçların emilimlerinin değişken olması sorun teşkil eder. Etopozid, siklofosfamid, capesitabine, UFT, methotreksat gibi ilaçlar ağız yolu ile uygulanabilen ilaçlardan bazısıdır.


Yazının ikinci bölümü: http://kanserle-dans.blogspot.com/2012/07/kemoterapi-b-csi-bolum-ii.html

Sağlıklı günler dilerim.
ET

Kaynak:
http://www.cancer.gov/cancertopics/coping/chemotherapy-and-you/page2
http://www.sifatip.com.tr/Makale.aspx?id=337&krm=Bornova 


Hiç yorum yok: